Sözlük
Adiyabatik - Isı transferi olmadan gerçekleştirilen işlem, kompresyon ısınmayla ve genişleme soğuma ile sonuçlanır.
Akış (üretimde) - Hidrokarbon akışı. Bu genel ifadenin bir kaç kullanımı arasında; Prosesin bir ünitesinden ürün ortaya çıkması (ham petrolden nafta üretimi gibi ), hammadde veya ürünün tedariği (Batı Texas' tan doğal benzin eldesi ) ve çeşitli belirsiz veya belirli (bir etilen tesisine hammadde akışı) hareketler bulunur. Bu terim ayrıca prosesin çalıştırılması veya petrolün hareketi (on-stream) için de kullanılır.
Alçak yoğunluk polietilen (LDPE) - Ağırlıklı olarak film uygulamalarında ürünün dayanım, esneklik ve saydamlığına bağlı olarak kullanılan bir plastik. Tipik kullanım alanları, market ve alışveriş torbaları, ambalaj filmi gibi kullanımlardır. Buna ilaveten esnek kapak, şişe ve elektrik uygulamarına ve kolay işlenebilme özelliklerinden dolayı kablo üretiminde kullanılır.
Alkalin - pH'si 7 ila 14 arasında olan bir solüsyon. Alkalin maddelere genellikle baz denir.
Alkilasyon - İzobütanın olefin hidrokarbonlarıyla (örneğin, propilen ve bütilen), genellikle sülfürik asit veya hidroflorik asit gibi bir asit katalizörü eşliğinde sıcaklık ve basınç kontrolü altında kimyasal olarak birleştirilmesine yönelik bir arıtma işlemi. Bunun sonucunda elde edilen, bir izoparafin olan alkilat, yüksek oktan değerine sahiptir ve yakıtın vuruntu direncinin artırılması için motor ve uçak benzini ile karıştırılır.
Alkilat - Propilen ve bütilen gibi bir kaç kısa zincirli molekülün kimyasal olarak birleşmesiyle elde edilen benzin karışımı ana bileşeni. Genellikle alkilasyon ünitelerinden yüksek oktanlı ürünleri ifade eder.
Pratik Kural - Plastik sanayiinde alkilatların önemli bir yeri vardır. Eğer alkilat olarak kullanılan propilenin değeri petrokimya hammaddesi olarak kullanılan rafineri tipi propilenin değerinden büyükse, propilen petrokimya hammaddesi olarak kullanılmayabilir. Böylece, tedarik kısıtlanır ve fiyatların yükselmesine yol açılır. Bu durumun tam tersi de doğrudur, eğer propilenin alkilat değeri düşükse, daha çok rafineri tipi propilen tedariki olacaktır ve tedarikin artmasıyla fiyatlar üzerinde düşme eğilimi oluşur.
Alkol - Karbon, hidrojen ve oksijenden oluşmuş bir kimyasal bileşikler grubu ailesine verilen ad. Molekül serileri zincir uzunluğu bakımından farklılık gösterir ve bir hidrokarbon ile bir hidroksil grubundan oluşur; CH3-(CH2)n-OH (örneğin, metanol, etanol ve üçüncü dereceden bütil alkol)
Amorf (şekilsiz) - Düzenli bir yapısı olmayan. Polimerler, zincirleri dolaşık olduğu zaman, amorf ya da şekilsiz olarak adlandırılırlar. Polimerler, zincirleri sıralı kristaller şeklinde dizili olduğunda amorf değildirler.
Ana zincir - Üzerinde uzun veya kısa diğer tüm zincirlerin bulunduğu ana zincir.
ARA - Amsterdam, Rotterdam, Antwerp demektir.
Arbitraj - Fiyatlar sınırın dışına çıktığında, iki ayrı piyasada eş zamanlı alım ve satım işlemi anlamına gelir. Arbitraj fırsatı, bir kıymeti düşük fiyattan bir piyasada alıp, hemen diğer bir piyasada daha yüksek fiyattan satma fırsatıdır.
Pratik Kural - Küresel plastik sanayiini dengeleme eğilimidir. Eğer bir bölgedeki arz-talep dengesi fiyatların yükselmesine neden oluyorsa, diğer bölgelerden tedariklerle, nakliye maliyetlerinin karlı bir ticarete izin vermesi şartıyla, arz cephesine oluşan bu boşluk doldurulmaya çalışılır. Bu nedenden dolayı, küresel plastik fiyatları, bölgeler arası çok farklılık göstermez, çünkü yeni tedariklerin oluşan boşluğu doldurma eğilimi sürekli söz konusudur.
ARG - Yurtiçi etilen dağıtımını sağlayan en büyüklerden Alman boru hattı grubu (Aethylen Rohrleitungs Gesellschaft).
Aromatikler - Ayırt edici esanslı kokuları dolayısıyla bu adın verildiği, başta benzen, tolüen ve ksilenler olmak üzere bir grup hidrokarbon. Bunlar, çok çeşitli tüketici ürünler için temel kimyasallardır. Çok küçük bir kısmı kömürden elde edilen aromatiklerin hemen hepsi ham petrol kaynaklıdır.
Asetilenler - Karbondan karbona üçlü bağların olduğu bileşiklere alkinler, başka bir deyişle asetilenler denir. Bu ailenin en küçük üyesi asetilendir.
Asit - pH'si 7'den küçük olan, ekşi bir tada sahip bir madde.
Atmosferik Damıtma Ünitesi - Bakınız Damıtma Ünitesi (Atmosferik)
Atom - Bir elementin, bir kimyasal birleşime girebilecek en küçük parçası.
ATR - Türkiye ile Avrupa Birliği arasında malların ihracat ya da ithalatında kullanılan bir sertifika, aynı zamanda Dolaşım Sertifikası ATR olarak da bilinir.
B2B - Bu terim "şirketten şirkete" anlamına gelmektedir ve şirketler arası elektronik ticaret için kullanılan bir sözcüktür. "B2B" elektronik ticaret internet aracılığı ile şirketlerin birbirlerine satış yapmasını içerir.
Bakım kapanışı - Fabrika bakım ve onarımı için yapılan planlı kapanış.
Baz - pH'si 7'den büyük bir madde.
BCF (Sentetik halı ipliği) - Halı sanayisi için üretilmiş polipropilen iplikler. Bu iplikler iyi işlenebilirliği, kolay renklendirilebilmeleri ve gerinim dirençlerinden dolayı kullanılırlar. Döşeme ve kumaşlarda da kullanılırlar.
Beklenmedik duruş - Petrokimya tesislerinde ki beklenmedik ve geçici kapanışı ifade eder.
Pratik Kural - Beklenmedik duruşlar plastik fiyatları üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Ancak güncel fiyatları direk olarak etkilemez. Fiyatlar bu beklenmedik kapanış ardından var olan arz miktarının yeterli olup olamayacağı düşüncesiyle etkilenir. Alıcı, satıcı ve nihai tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılamak için spot pazara yönelmesiyle talebin ani yükselişi fiyat artışlarına sebep olabilir.
Benzen - En basit aromatik. Bu doymamış altı-karbonlu halka tüm bir bileşik sınıfının temelini oluşturur. Günümüzde tedarikin çoğu, rafineri ve petrokimya tesisi reformerleri, tolüen üniteleri ve buhar krakerlerinde elde edilir. Benzen ürünleri, yumurta kartonlarından, böcek ilaçlarına ve naylon çoraplara kadar çeşitlilik göstermektedir.
Benzenin alkilasyonu - Bir etil grubunun, bir benzen molekülünün halka şeklindeki yapısına, halka yapısını değiştirmeden bağlandığı bir reaksiyon, ya da etilen ve benzenin birleşimi. Bu reaksiyonunun ardından etilbenzen oluşur.
Benzin - Kıvılcım ateşlemeli motorlara uygun bir yakıt elde edilmesi için katkı maddesiz veya düşük miktarlarda katkı maddesi ile karıştırılmış nispeten uçucu hidrokarbonların karmaşık bir karışımı. "Motor benzini"ne geleneksel benzin; oksijen katılmış benzinin tüm tipleri; ve formülü yenilenmiş benzin de dahildir, ama uçak benzinini bunun dışında tutmak gerekir.
Benzin karışımlı bileşenler - Bitmiş motor benziniyle karıştırılması veya birleştirilmesi için kullanılan nafta (örneğin., düz akışlı benzin, alkilat, reformat, benzen, toluen, ksilen).
Beyaz Bildiri - Avrupa Komisyonu tarafından yeni bir politika yaratıcı bir söylemin özel bir alanda başlatılması için kullanılır. Mevcut olanı değiştirilebilecek veya yeni oluşacak bir yasa için uygun giriş oluşturma yönünde gelecek için somut öneriler içerir. Beyaz Bildiri yasal bir yükümlülük yaratmaz. Bu söylemi takiben Komisyon yasa için özel öneri geliştirir.
Biodegradable - Kimyasal yapıları yüzünden mantar ya da bakteri gibi mikroorganizmalar tarafından enzim faaliyetleri ile bozulabilen plastikler. Bu parçalama mekanizması ısı, oksijen ve nem gibi etmenler gerektirir.
Blok kopolimer - İki farklı monomer ünitesi, aynı polimer zincirinde birbirlerine eklenirse, o polimere blok kopolimer denir. Bir blok kopolimerde, bir monomerin tüm grupları bir aradadır ve diğer monomerinde tüm grupları birliktedir. Blok kopolimer, iki homopolimerin uç noktalardan birbiriyle birleşmesinden oluşmuş bir polimer olarak düşünülebilinir. Örneğin, A ve B monomerlerini ele alalım, oluşturacakları blok kopolimer şöyle olabilir:
- A - A - A - A - A - A - A - A - B - B - B - B - B - B - B
BOPP (Çift yönde gerdirilmiş PP) - BOPP film üretmek için gereken polipropilen, gerdirilme işlemine tabi tutulur ve böylece su, buhar, yağ ve gaz gibi maddelere karşı bariyer özelliğine sahip olur. Ayrıca daha rijit, dayanıklı ve sağlam bir yapıya sahip olur. İki gerdirme safhasından sonra, BOPP film yüzey işlemine maruz tutularak mürekkep, yapıştırıcı ya da diğer maddelerin kolayca yüzeye etki etmesi özelliğini kazanır. Yaygın olarak kullanılan uygulamaları, yiyecek paketleme, sigara ambalajları, çiçek, kitap ve dergi ambalajları, ofisler için kalıcı filmler, etiketler, metalizasyon için filmler gibi uygulamalardır.
Boru hattı - İçinde doğal gaz, ham petrol veya petrol ürünlerinin, karada veya açık denizde iki nokta arasında pompalandığı bir boru.
Bozunma - Plastiklerin, biyodegredasyon, mekanik etkenler ve fotodegredasyon gibi çevresel etmenlerle toz ya da sıvı hale dönüşerek bozunması .
Btu (İngiliz Isı Birimi) - 1 libre suyun sıcaklığını 1 derece Fahrenheit kadar artırmak için gereken ısı miktarı.
Bütan - Karbon ve hidrojen içeren gaz halinde bir organik bileşik (C4H10). Her bir molekül, dört karbon atomlu bir zincir içerir.
Buhar ile parçalama - Petrokimya tesisinde ısı ile parçalama işleminden önce çeşitli girdilerden olefinik (propilen, etilen gibi) hammadde üretimi yapılan bir petrokimyasal prosestir. Etandan vakum gaz yağına kadar çeşitli girdiler ile beraber nafta gibi daha ağır girdilere, yan ürünlerin de eklenmesi ile daha yüksek bir verim oluşturulur. En genel ve ortak girdiler etan, bütan ve naftadır.
Buhar krakeri (etilen fabrikası) - Başta etilen, bazı durumlarda da ısılçözüm ile aromatikler olmak üzere olefin elde edilen bir petrokimya tesisi. Petrokimya piyasasında bu tesisler, ürettikleri ana ürünün adıyla bağlantılı olarak genellikle etilen krakerleri olarak anılmaktadır.
Camsı geçiş sıcaklığı, Tg - Bir polimerin moleküllerinin birbirine göre hareket etmeye başlayarak kırılgan bir camdan çok kauçuk gibi bir madde oluşturmaya başladığı sıcaklıktır.
CF (Devamlı lif) - İyi mekanik özelliklere ve dirence sahip, kemer gibi ürünlerin üretimi için ideal olan polipropilen iplik. Bu lifler, esnek ve çok fazla uzun olabilen küçük çaplı ipliklerden oluşmuştur. Bu lifler aynı zamanda, mobilya ve döşeme sanayiinde de kullanılırlar.
CFR - Mal bedeli ve navlun ( ... ulaşacak limanın adı dahil edilir) örneğin CFR İstanbul. Özel olarak deniz ya da karada yer alan su kanalları vasıtasıyla taşımacılık için kullanılır - çok modelli taşımacılık için CPT (taşıma dahil ...teslim) daha çok tercih edilir. Satıcı, gemiyi bulur ve anlaşılan liman için liman navlun ücretinin öder. Yüklemeyi yapar ve gümrük masrafları ile ilgili konuları belirler. Mal limana geldikten sonra, kayıp riski ya da eşyaların zarar görmesi, ya da diğer bazı fazladan harcamaların tümü alıcıya aittir. Bu durumda risk transferi, güverte teslim durumu ile aynıdır.
CPT - Taşıma ücreti ödenmiş olarak teslim (gönderilecek yerin ismi) Örneğin, CPT İstanbul gibi. Satıcı anlaşmadaki gönderilecek yer için nakliyeciyi kendi seçer. Ve nakliye ücreti ona aittir. Alıcı taşıma sigortasını ödemekle yükülüdür. Burda zarar riski, malın taşıyıcıya yüklenmesinin ardından alıcıya aittir. Eğer birden fazla taşıyıcıyı varsa, o zaman tüm risk birinci taşıyıcı tarafından alınır.
"Curing"/Pişirme - Bir monomerin veya polimerizasyon derecesi düşük olan makromoleküllerin veya çapraz bağlı polimerlerin polimerleşmesi işlemine denir.
Çapraz Bağ - Birbirinden ayrı moleküllerden oluşan bir polimerin iki parçasının yapısal birim ile bağlanmasıdır. Not: Oluşan ağın belki de çapraz bağlantı numaraları ile birbirine bağlı birçok "birincil zincirler" den meydana geldiğini düşündürebilir. Çoğunlukla çapraz bağlantı bir kovalent bağdır fakat bu terim aynı zamanda zayıf bağlı kimyasal etkileşimlerinin, kristalleşmiş parçaların hatta fiziksel problemlerin tanımında da kullanılır.
Çift yönde gerdirilmiş PP - bakınız BOPP.
Çözelti polimerizasyonu - Monomerlerin ve polimerleştirme başlatıcılarının, polimerleştirme tepkimesinin başında bir monomerik olmayan bir çözücüde eritildiği bir polimerleştirme işlemi. Söz konusu sıvı genellikle sonuçta ortaya çıkan polimer veya ko-polimer için de bir çözücüdür.
Dallanmış polimer - Polimer ana zincirine bağlı daha küçük zincirleri olan bir polimer.
Damıtık madde - Hidrokarbon karışımlarının buharlaşma noktalarına göre ayrıştırılmış kısımlarıdır. Damıtma üniteleri genelde ham petrol veya bir krakerin buhar çıktısı gibi sıvı hidrokarbon bileşimlerinin moleküllerini değişik kaynama noktalarına göre ayrıştırır. Bu ayrıştırılan kısımlar veya damıtılmış ürünler damıtma adımlarına göre adlandırılırlar. Bir damıtma işleminin en alt ve en üst sıcaklıkları bazen 180 ila 330 damıtılmış ürünün oluşmasını sağlar.
Damıtma - Doymuş hidrokarbonların doğal gazdan ayrılması sağlanarak ve propan, bütan ve etan gibi farklı ürünlere veya "damıtık madde"lere ayrıldığı bir işlem.
Damıtma Ünitesi (Atmosferik) - Ham petrolün (başka hidrokarbon karışımları da dahil) işlendiği, atmosferik şartlara yaklaşık şartlardaki ana damıtma ünitesidir. İçinde, ham petrolün buharlaştırılması için boru şeklinde bir imbik ve ham petroldeki farklı kaynama aralıklarına sahip buharlaşmış hidrokarbon bileşenlerinin ayrıştırılması için bir ayrıştırma kulesi yer alır. Buradaki işlem, daha yüksek kaynama derecelerine sahip farklı maddelerin birbirlerinden ayrıştırılması için sürekli olarak buharlaştırılması ve yoğunlaştırılması ile gerçekleştirilir. Seçilen kaynama aralıkları işlem planı, ham petrolün özellikleri ve ürün özelliklerine göre belirlenir.
Darbeye karşı dayanma - Bir malzemenin şok yüküne dayanma kabiliyeti.
Darboğaz - Varolan tesislerin artan kapasitelerinden dolayı belirli bir sure içindeki üretim miktarını sınırlamak için varolan ekipmanların değişimi veya tadilatı. Darboğaz genellikle, yeni tesislerin yapılanmasında yapılan harcamaların bir kısmını artırır.
Dar piyasa - Plastik hammadde piyasında tedariğin talepten daha düşük olduğu piyasa durumu.
Pratik Kural - Dar bir pazar yaşanması tedariğin talebe yetişememesinden dolayı pazarda yükseliş eğilimi oluşabileceğinıin göstergesidir.
Dar pozisyon/ satış - Bir tüccarın elinde olmayan malı ileride daha ucuza alacağını görerek satması.
Pratik Kural - Dar bir satışın gerçekleşmesinin anlamı genellikle şöyle açıklanır; Bir tüccar ya da distibutörün henüz sahip olmadığı malı ileride daha düşük seviyeden alma düşüncesi ile o gün geçerli olan güncel fiyattan teslimat yükümlülüğünü yerine getirme şartı ile satmaya çalışması. Bu tip pozisyonlara çoğunlukla tüccar ya da distributör firmalar fiyatların düşeceğinden emin olduklarında girerler.
DDP - Gümrük ödenmiş olarak teslim (.. gönderilecek yerin ismi belirtilir) Tüm nakliye yöntemlerinde. Satıcı taşıma ile ilgili alıcıya teslimata kadar tüm operasyonlardan (sigorta, taşıma, gümrük işlemleri ve gönderilecek yere gönderimi) sorumludur. Başka türlü dile getirilmediği sürece gönderilen yerdeki malı boşaltma maliyeti alıcıya aittir. Eğer şahıslar satıcıların yükümlülüklerini azaltmak isterlerse, ithalat harcamaları,vergi gibi, "özellikle DDP, KDV ödenmez" şeklinde belirtmeleri gerekir. DDP satıcıların en fazla sorumluluk aldığı bir teslimat şeklidir.
Devre dışı bırakmak - Üreticinin belirsiz bir süre için fabrikasını kapatması. Genellikle piyasa koşullarının kötü olduğu durumlarda üretici koşullar düzelene kadar fabrikasını bir süreliğine kapatmayı seçer.
Doğal Gaz - Hidrokarbon bileşiklerinin ve küçük miktarda hidrokarbon olmayan bileşiklerin bir karışımıdır, doğal yeraltı rezervlerinde gaz veya ham petrol ile solüsyon halinde bulunur. Doğal gazlar şu şekilde sınıflandırılabilir:
Doğal Gaz Sıvıları (NGL) - Rezerv gazının, çıktığı yerde veya gaz işleme tesislerinde sıvılaşmış/sıvılaştırılmış bölümleri. Etan, propan, bütan, pentan, doğal benzin ve kondansat bunlara örnektir.
Doğrusal polimer - Herhangi fazla bir ilişiğe sahip olmayan tek bir uzun sürekli zincirden oluşmuş bir polimer.
Dolgu maddesi - Kompozit bir polimerde süreksiz faz gibi kullanılan nispeten etkisiz bir maddedir.
"Downstream" - Başlangıç noktasından nakil edilenlerin başka referans noktalarından daha büyük olduğunu gösteren göreceli bir terimdir. Örneğin, nafta parçalayacak olan bir petrokimya tesisi, bir rafineri için "downstream" tesisidir. Bir PE tesisi, bir kraker için "downstream" birimidir. Tam tersi ise "upstream"dir.
Dökme film - Bakınız CPP. Burada erimiş malzeme oldukça dar bir yarıktan geçer. Böylece, soğutma işleminin ardından makaralara sarıldıktan sonra, oldukça ince olan tek katlı bir film elde edilir. Bu film, şişirilmiş filme tezat olacak biçimde, sadece tek bir yönde gerdirilebilir. Dökme film, genellikle diğer malzemenin katmanlarını birbirine yapıştırmak için kullanılır.
Dönüşüm - Plastik endüstrisinde, film içindeki plastic taneciklerinin dönüşümü veya yiyecek kaplarının içindeki filmin dönüşümü gibi, kullanılır formdaki hammaddelerin işlenmesine denir.Birleştirilme( çeşitli hammaddelerin mesela polimer ve katkı maddelerinin birlikte karıştırılması), eritme, çekilme, biçimlendirme, katılaştırma gibi basmaklardan oluşur.
Dönüşüm (bir işlemde) / ürün - Kimyasal bir tepkimenin ürün miktarı.
Ekstruder - Plastik bölümlerin az veya çok uzunlukta üretilebilmesini sağlayan bir makine.
Ekstrüde edilmiş polistiren (XPS) - Polistirenden elde edilen ekstrüde edilmiş polistiren , çeşitli ekstrüzyon prosesleri ile yapılmış ısıl bir plastiktir. Polistiren köpük levha ve ekstrüde köpük tabakalarının özellikleri onları ısıl izolasyon, koruma, çatı kaplama, inşaat ve yapım uygulamalarında sıklıkla tercih edilir yapmaktadır.
Ekstrüzyon - Devamlı bir biçim oluşturmak üzere peletlerin (topakların), granüllerin veya toz haldeki hammaddenin eritildiği ve basınç altında metal bir kalıptan geçirildiği bir termoplastik işleme yöntemidir. Düz film ve levhalar, tel ve iplikler, topaklama ipllikleri, kaplama ve laminasyon için olan dokumalar tipik ekstrüde edilmiş biçimlerdir.
Elastomer - Fiziksel güç karşısında çözülme ve güç ortadan kalktığında yeniden kıvrılabilme özelliğine sahip düzensiz bir moleküler yığın oluşturan polimer. Bir maddenin, esneme ve yeniden eski haline dönme özelliği onu kauçukumsu yapmaktadır. Endüstriyel yöntemler, molekülleri, esneyebilen, çekip gerilebilen, sıkıştırılabilen, uzayıp kısalabilen ürünler haline getirilebilmektedir. Elastomerler, tüm kauçuk ürünlerin ve bir çok yapıştırıcı maddenin temel malzemesidir. Stiren-bütadien kauçuğu gibi çoğu elastomerler hidrokarbonlardan oluşmuşlardır.
Elektrokimyasal proses - Elektriğin, kimyasal dönüşümü sağlaması amacıyla kullanılmasını içeren bir yöntemdir.Elektrokimyasal işlemler daha çok alüminyum endüstrisinde, alüminyum oksidini indirgenmiş dökme aliminyum ve oksijene, alkali, klorin endüstrisinde tuzlu suyu kostik soda, klorin ve hidrojene ayrıştırılmış olarak dönüştürür.
Elektrokimyasal Ünite (ECU) - Klor-alkali sürecinde, bir birim klora karşılık 1.1 birim kostik soda oranında üretim gerçekleşir. Bir birim klor ve 1.1 birim kostik sodanın birleşimi bir ECU'dur.
Elektroliz - Bir maddenin, genellikle bir solüsyon içinde veya bir elektrik akımı geçişi ile bir eriyik olarak ayrıştırılması işlemi.
Element - Tek bir tip atomdan oluşan bir madde; kimyasal değişim ile ayrıştırılamayan bir madde.
Elde ya da ürün - Hammadde veya girdi prosesinden elde edilen türevlerin miktar ve/veya kalitesi. Endüstride kullnımı; ham petrolden gasolin eldesi, naftadan etilen eldesi, CAT kırma işleminden hafif ürün eldesi v.s..
Elyaf - En az 5mm uzunluğu olan homojen iplik teli türü bir maddedir. Eğrilerek iplik yapılabilir veya bükülebilir, veya çeşitli metotlarla ağ gibi örülerek kumaş yapılabilir. Çapının 100 katı kadar uzunlukta çok ince bir yapısı vardır. Elyaflar liflerin çok küçük parçalara doğranmasıyla yapılabilir (dönüşüm). Kesik elyaflar birkaç inç'in bir buçuk katı uzunlukta ve genelde 1-5 denye arasındadır.
Emülsifiyer (Emülsiyonlayıcı) - İki karışmaz sıvının bir karışımına, sadece birbiri üzerine iki katman sıvı olması değil bir emülsiyonlayıcı oluşturması için eklenen bir bileşik. Emülsiyonlayıcı genellikle, molekülleri bir suda çözünür ve bir organik çözünür uca sahip bir sabuna benzer. Sabun molekülleri misel adı verilen ve suda çözünür uçların suya, organik çözünür uçların topun içine uzandığı küçük toplar oluştururlar. Yağ, miselin merkezinde saklanarak suda sabit hale gelir. Böylece su ve yağ karışmış olarak kalır.
Emülsiyon - Bir sıvının diğer bir sıvıda dağıtıldığı bir dağılım - örneğin süt yağın su içindeki bir emülsiyonudur.
Emülsiyon polimerizasyonu - Kesikli, yarı-devamlı veya devamlı. VCM monomeri, yüzey-aktif etken maddeler yardımıyla suda emülsiyonlaştırılır. Monomer, damlacıklar halindedir ve küçük bir bölümü de misellerin içinde erimiştir. Suda çözünen bir reaksiyon başlatıcı eklenir ve misellerde polimerizasyon başlar. Monomer, emülsiyon damlacıklarının sulu aşamayla yayınımı (difüzyonu) ile lateks parçacıklarına (misellere) eklenir. Kesikli: bir reaktördeki tüm bileşenler; ürün elde edildiğinde polimerizasyon durur. Yarı-devamlı: polimerizasyon boyunca sürekli olarak emülgatör eklenir. Devamlı: su, reaksiyon başlatıcı, monomer ve emülgatör reaktörün tepesinden eklenir. Reaktörün altından PVC lateks alınır. Lateksin gazı alınır ve kurutulur; geriye kalan katı PVC saklanır.
Enjeksiyon ile kalıplama - Erimiş plastiğin katılaşmaya elverişli bir kalıpta basınç altında şekillendirildiği bir prosestir.
Entegre süreç - Dönüştürme süreçlerinin tamamının tek bir bünyede toplanmış olması. Dönüştürme süreçleri içinde tek başına bir bileşen modeli genellikle nakit maliyet artı yeniden yatırımı kapsayan sermaye maliyetini gerektirdiği için entegre süreç modeli ekonomik açıdan önemli bir modeldir.
Pratik Kural - Dünyada plastik işinde entegre üreticilerden çok söz edilir çünkü etkilendikleri etmenler entegre olmayan üreticilerden farklıdır. Örneğin entegre bir üreticinin PP ve PE üretme maliyetini teorik olarak hesaplarken propilen ve etilen kontrat fiyatlarını kullanmaya gerek yoktur. Entegre bir PVC üreticisi kendi VCM ini kendi üreteceği için spot VCM fiyatlarına tabii olmayacaktır. Bu , sık sık duyduğumuz spot ve kontrat fiyatlarına göre imkansız gibi görünen tekliflerin entegre bir üretici için mümkün olabileceğini açıklıyor.
Erime akış hızı (MFI) - Metal kalıp içerisinden 10 dakikada serbest olarak akan miktar. MFI polimerin erime proses özelliklerini gösterir.
Esneklik - Bir işlem (proses) biriminin değişik besleme maddelerinden istenen ürünü üretebilme derecesidir. Bu terim özellikle buhar krakerlerinde kullanılır. Böyle bazı işletmeler etan dan vakum gazyağına kadar geniş aralıkta ki bir dizi hidrokarbon buharından etilen üretebilir. Diğer birimler daha az esnektir.
Etan - Normal olarak gaz halinde bulunan düz bir hidrokarbon zinciri (C2H6). -127.48 derece Fahrenheit'ta kaynayan renksiz, parafinik bir gazdır. Doğal gazın ikinci en önemli bileşenidir. Petrol yağlarında da çözünmüş halde bulunur, petrol rafinerisi işlemlerinde ve kömürün karbonizasyonunda bir yan ürün olarak ortaya çıkar. Etan, dev etilen petrokimya endüstrisinin temel hammaddelerinden biridir. Polietilen, etilen glikol ve etil alkol gibi maddelerin üretiminde önemli bir hammaddedir.
Etilen - Rafineri veya petrokimya işlemlerinden geri kazanılan olefinik bir hidrokarbon. Etilen çok sayıda kimyasal uygulamada ve tüketici ürünleri üretiminde petrokimyasal hammadde olarak kullanılır.
EXW - İş yerinde teslim (satıcının) (....... yer ismi), örneğin .Aliağa teslimi. Satıcının tek yükümlülüğü, malları işletmesinde (fabrika, depo, vs.) alıcının emrine vermektir. Satıcı aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden sorumlu değildir. Alıcı, bu noktadan itibaren varış yerine değin , malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim satıcı için en az yükümlülüğü içeren bir satış şeklidir.
FCA - Taşıyıcıya teslim ( ....... yer ismi) örneğin Aliağa'da taşıyıcıya teslim. Taşıma şeklinin ve taşıyıcının belirlenmesi ve masrafları alıcının sorumluluğundadır. Satıcının sorumluluğu malların alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya , belirlenen yerde teslimi ile son bulur. Masrafların ve risklerin yükümlülüğü malların taşıyıcıya teslim edilmesinden sonra satıcıdan alıcıya geçer.
Satıcı, alıcıya ihracat için gerekli bütün evrakların (resmi izinler, gümrük işlemleri, ... ) sağlanması ile ilgili masraf ve riskler ile yükümlüdür.
FOB - Güvertede Teslim (....yükleme limanı ismi) örneğin NWE güverte teslim. Yalnızca denizde veya iç sularda ki taşımacılıkta kullanılan bir terimdir. Mallar satıcı tarafından, alıcı tarafından belirlenen yükleme limanında geminin küpeştesinde teslim edilmelidir. Geminin seçimi ve nakliye masraf yükümlülükleri alıcıya aittir. Mallar gemi küpeştesini geçtiği andan itibaren risk ve masraf yükümlülükleri satıcıdan alıcıya geçer. İhracat formaliteleri satıcının yükümlülüğündedir.
Fors majör - Kontrata tabi tarafların ilk etapta hemen telafi edemedikleri bir eksiklikten, her iki tarafı da muaf tutmak için kullanılan yasal bir terimdir. Örneğin beklenmedik üretim kesintileri, doğa koşulları, savaş veya hammadde girdisi sağlayamamak gibi. Plastik üreticileri eğer müşterilerine karşı yükümlülüklerini yerine getiremezlerse beklenmedik bir üretim kesintisi ardından fors majör ilan edebilirler.
Pratik Kural - Bir force majeur ün, pazarda ciddi bir tedarik fazlalığı olmadığı farzedilirse, genelde plastik fiyatlarına etkisi vardır. Bir force majeur , planlı bakım kapanışlarından farklıdır , güncel fiyatları etkileyen bir etken değildir, yani piyasa oyuncularının tedariğin bulunabilir olduğunu farzederek hareket etmeleri güncel fiyatlara yansır. Bir force majeur üretici ve müşterisini ihtiyaçlarını spot pazarda karşılamaya zorlayabilir , bu da geçici olarak talebin yukarı zıplamasına ve fiyatların yükselmesine sebep verebilir.
Fotodegredasyon/Işık etkisiyle bozunma - Mor ötesi ışık etkisiyle plastik molekül yapısında oluşan bozunmadır. Yüksek miktarda foton enerjisi emen plastik içindeki karbon ve hidrojen bağları kırılır ve bunun sonucu oluşan serbest radikaller oksijen ile tepkimeye girerek bozunmayı hızlandırır.
Gaz yağı - Kerosen ve gres yağı arasında bir viskoziteye sahip sıvı bir damıtık petrol ürünü. Adı, ilk olarak aydınlatma gazı yapımında kullanılmış olmasıyla bağlantılıdır. Günümüzde dizel yakıt, ısıtma yakıtı ve bazen de petrokimya hammaddesi şeklinde damıtık bir ara ürün olarak kullanılmaktadır.
Genleştirilmiş polistiren (EPS) - Stirenden elde edilen genleşmiş polistiren, kalıpçılara polistiren taneler şeklinde sağlanan bir termal plastik maddesidir. Şişirici etmen içeren taneler, koruyucu ambalaj, bina ve inşaat izolasyonu köpüğü gibi düşük yoğunluklu köpükten malzemeler haline getirilmek üzere işlenir ve kalıba dökülür.
Geri dönüşüm - Ömrü bitmiş ürünlerin bileşenlerine ayrılarak yeniden işlenmesidir. Bu işlem sonucu başka formda yepyeni bir ürün haline dönüşürler.
Gerilim - Bir cisim veya cismin bir parçası diğer bir cisme veya cismin bir parçasına baskı yaptığında, kendine çektiğinde, ittiğinde, sıkıştırdığında veya kıvırdığında uygulanan güç.
Gevşek piyasa - Pazarda ki talebe karşılık daha fazla miktarda hammadde tedariğinin olduğu piyasalar.
Pratik Kural - Eğer pazarda oluşan talebe karşılık gerektiğinden çok arz bulunuyorsa gevşek piyasanın bir göstergesi olarak fiyatlar düşüş eğilimine geçer.
Gevşeyen piyasa - Piyasanın, talebi karşılayacak miktarda yeterli tedariğe sahip olduğunu gösterir. Piyasadaki talebe karşılık gelen arz miktarının sürekli artması demektir.
Pratik Kural - Piyasada ki talebe karşılık artan arz miktarı sonucu fiyatların düşüş baskısı altında olması gevşek piyasaların bir göstergesidir.
Graft kopolimer - Oluştuğu temel zincirden farklı bir polimer türünde polimer zincirlerine sahip bir polimer.
İşleme kapasitesi/Throughput - Doğal gaz işleme tesisi, petrol rafinerisi veya petrokimyasal tesislerinde belirli bir sürede rahatlıkla işlenebilen ortalama ham madde miktarını belirten terim.
Hammadde - Bir ürünü üretmek için üretimde birleştirilen fiziksel bileşenler. Daha ileri bir arıtmaya veya dönüştürmeye yönelik bir yükseltme ünitesine gönderilmeye uygun bir petrol veya gaz işlemi ürünü. Genel olarak, hidrokarbon işlemlerinin her aşamasının, değişimden geçirmek ve sonuçta bir ürünün hammaddesi olarak kabul ettiği malzeme. Örneğin bir krakere, nafta hammadde olarak alınır ve bundan ürün olarak etilen elde edilir. Hammadde işi, petrol zincirinde kısmen rafine edilmiş (ara ürünler) alanları ve rafineri ünitesi işlemlerinden geçen gaz tesisi ürünler ile temel petrokimya tesislerini ilgilendirmektedir.
Ham petrol - Dünya'ın dış kabuğunda oluşmuş, yakıt ve çeşitli petrol ürünleri olarak kullanılmak üzere çıkarılan oldukça uçucu sıvı hidrokarbon karışımıdır.Ham petrol; çeşitli yüzdeler ile nafta, kerosene, damıtılmış ürün ve yakıt içerir.
HDA - Hidrodealkilasyon, tolüenden benzen elde edilmesi için kullanılan bir yöntem.
Hışır poşet - Filmlik HDPE den imal edilen poşet. Film tabakalarının birbirine sürtünme sesinden dolayı plastik piyasasında bu adı almıştır.
Hidrofobik - Yunanca su (hidro) ve korku (phobos) sözcüklerinden geliyor. Bir bileşik suda çözünmeyen bir bileşikse hidrofobiktir. Suda çözünen bileşiklere ise hidrofilik bileşik denir.
Hidrojenasyon - Bir bileşiğe hidrojen katıldığı kimyasal işlemdir.
Hidrokarbon - Gaz, sıvı veya katı halde hidrojen ve karbonun organik bir kimyasal bileşimi. Hidrokarbonların moleküler yapısı en basitinden (örneğin, doğal gaz bileşeni olan metan) en ağırına ve karmaşığına kadar değişir.
Hidrokraker - Molekülleri kısaltmak amacıyla aşırı miktarda hidrojen eşliğinde bir katalizör ve çok yüksek basınç kullanılan rafineri birimleridir. Bu proses çeşitli hidrokarbon tiplerini kırabilir. Atmosferik gaz yağını naftaya, veya naftayı LPG (likit petrol gazı) ye çevirebilir. Yine de bir çok durumda rafineriler bu birimi vakum gaz yağını yüksek kaliteli orta damıtılmış ürüne çevirmekte kullanırlar. Benzin talebinin güçlü olduğu durumlarda hidrokrakat diye adlandırılan yüksek şiddetli işlemler dizel veya gazyağı yerine nafta üretiminin üzerinde durur.
Hidroliz - Bir maddenin su katılması ile kimyasal ayrışımına denir.
Homopolimer - Sadece tek bir tipte monomer biriminden oluşan bir polimer.
Incoterms (Uluslararası Ticari Terimler) - Bu terimlerle amaç uluslararası ticaret de en çok kullanılan ortak terimleri bir düzene koyarak her bir ticari faaliyeti tek bir terim ile tanımlayarak tüm dünyada satıcı ve müşterisi arasındaki belli bir ilişkide aynı şeyin anlaşılmasını sağlamaktır. Bu terimlerin kullanımı alıcı ve satıcılar arasında ki yanlış anlaşılma ve tartışmaları azaltır. Bu terimler 1936 da Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından oluşturuldu ve düzenli olarak gözden geçirildi (revize edildi). Terimler oluşturulurken masraf ve risk yükümlülüklerinin paylaşımını düzene koymak hedeflendi. Terimler baş harflerle tanımlanır ve üç bölüme ayrılır.
Isıl ayrıştırma (parçalama) - Isıl ayrıştırma, katalizör olmadan, yüksek sıcaklık kullanılması suretiyle ağır petrol moleküllerinin daha hafif ve daha yararlı damıtıklar (örneğin, benzin, kerosen) haline getirilmesi için parçalanması şeklindeki petrol arıtma işlemine verilen addır. Gaz yağlarının naftaya dönüştürülmesinde kullanılır.
Isılçözüm (Pyrolysis) - Etan, propan, bütan ile saf ham petrol damıtıkları nafta ve atmosferik gaz yağı da dahil parafinik hidrokarbon hammaddelerin parçalanmasına denir.
İlan edilen fiyat - Ham petrol ve türevlerinin ilan edilen liste fiyatlarıdır. Çoğu firma bu terimi kendi kontratlarına uygulanacak fiyat olarak kullanır. Bazı durumlarda ise bu ürünlerin temel fiyatını ifade eder. Bu fiyat baz alınarak üzerinden miktar indirimleri vs gibi ayarlamalar yapılır. Genelde bu fiyatları satıcılar ilan eder ancak ABD yurtiçi petrol piyasasında alıcılar alım için düşündükleri fiyatı duyururlar.
İşlenebilirlik - Polimerin bir dönüştürme işlemi sırasındaki davranışını tanımlayan bir kavram. İyi işlenebilirlik, işlem sırasında polimerin istikrarlı davranış göstermesi ve hızlı bir işlenme sağlayabilmesi anlamına geliyor.
İyon - Pozitif veya negatif bir elektrik yüküne sahip bir atom veya molekül.
İzotermal - Bir işlem sırasında sıcaklık sabit tutulursa buna izotermal işlem adı verilir.
Karbon Siyahı - Plastiklere eklenen bir boyar madde. Eğer bu madde, yüzde 2.5 oranında kullanılırsa, mükemmel UV direnci sağlar. Yüzde 30-40 gibi yüksek konsantrasyonlarda, karbon siyahı kablo uygulamaları gibi uygulamalarda yarı-iletken özellikler sağlaması için kullanılır. Karbon siyahının ve tanecik boyutunun, nihai ürünün özellikleri açısından önemi büyüktür.
Karıştırma - İki ya da daha çok malzemeyi bir araya getirme.
Katalizör - Başka maddeler arasındaki kimyasal bir tepkimeye yardım eden veya oluşmasını sağlayan ama kendisi tepkimeye girmeyen bir madde.
Katalitik Parçalama - Nispeten büyük, ağır ve karmaşık hidrokarbon moleküllerinin daha basit ve hafif moleküller haline getirilmesi için parçalanması işlemi. Bir katalizör ajanın kullanılması suretiyle gerçekleştirilen katalitik parçalama, ham petrolden elde edilen benzin miktarının çoğaltılmasında etkili bir işlemdir.
Katkı maddesi - Genellikle, ürünlere, özelliklerini güçlendirmek için eklenebilen özel kimyasalları ifade etmek için kullanılan bir terim. Bir çok plastik ürün sadece polimerden oluşur. Ürüne uygun bir dizi özellik elde edilebilmesi için polimer, üretim işlemi veya imalat sırasında hemen hemen her zaman başka öğeler veya katkı maddeleri ile birleştirilir. Darbe direncini artırıcılar, renklendiriciler, güçlendiriciler, plastikleştiriciler ve stabilizatörler bunların arasında yer alır.
K-değeri - PVC resini için, polimer molekülü uzunluğunu tanımlayan bir özellik.
Keşif - Petrol veya doğal gaz bulmak için deneme sondajına uygun yerin bulunması amacıyla detaylı jeolojik veya jeofiziksel araştırmaların yürütüldüğü operasyon aşaması.
Klor - Normal koşullarda, klor yeşilimsi sarım bir gazdır. Ancak -34°C'de sıvı hale gelir. Klor, modern kimyanın yapı taşlarından biridir ve üç temel kullanım alanı vardır: doğrudan kullanımı (örneğin suyun sterilizasyonu), klor içeren ürünler için ham madde olarak kullanılması (örneğin plastikler, ilaçlar ve böcek ilaçları gibi) ve diğer klor içermeyen ürünler için ara ürünler olarak kullanılır.
Pratik Kural - Klor, EDC üretiminde, EDC VCM üretiminde ve VCM de PVC üretiminde kullanılır. Klor arzı, genellikle kostik soda talebi ve PVC talebi ile orantılıdır. Her iki ürüne duyulan talep, klor arzını etkiler. Kostik soda ve PVC fiyatları ile klor fiyatı birbirine ters düşecek biçimde gözlemlenir. (Bakınız kostik soda açıklaması)
Klor-alkali - Elektrolizin birleşik ürünleri olan klor ve kostik sodayı ifade etmek için kullanılan tanımlayıcı terim.
Klor-alkali endüstrisi - Klor ve kostik soda ortak ürünlerini üreten sürece dayalı endüstri.
Ko-ekstrüzyon - İkiden fazla levhayı içeren farklı maddelerin oluşturduğu duvar ile şişirme işlemi görmüş parçaların işlemini içerir. Kullanılacak hammadde seçiminde geniş seçenekler sağlar. Ayrıca geridönüşümlü maddelerin kullanılmasına olanak sağlar. Mesela iyi bariyer özellikleri taşıyan bir madde şişirme işleminden geçmiş bir şişenin iç ve dış yüzeyinde kullanılırken, geri dönüşümlü madde iç yüzeylerde kullanılabilir.
Kompozit - Özel bir uygulama için iki veya daha fazla malzemenin, kendi özelliklerinden daha iyi özelliklere sahip oluşturdukları katı bir malzeme. Daha özel olarak, bu terim plastik gibi yapısal bir malzemenin içine elyaf bir malzemenin konulması örneği verilebilir. Cam elyaf ile güçlendirilmiş plastik malzeme, oldukça iyi bilinen ve günlük kullanılan malzemelerdendir. Kompozitler, rijit olmaları, hafif olmaları ve ısıya karşı dayanıklılıklarından dolayı havacılık ve uzay sanayiinde yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
Kompresör - Hava ya da gazı, düşük basınç ve sıcaklıktan, yüksek basınç ve sıcaklığa çıkaran bir makine.
Kondansasyon - Suyun veya bazı saf maddelerin ayrışma işleminde ikiden fazla molekülün birleştiği bir kimyasal reaksiyondur. Polimerler için yapılan kondansasyon işlemine polikondansasyon denir.
Kondensat - Ayırma tesislerinde doğal gazdan ayrıştırılmış, çok ağır hidrokarbon ve pentanların karışımından meydana gelen sıvı. Bu katagoride, doğal gaz sıvıları olan bütan ve propan gibi doğal gazın işlenmesi ile edlde edilen maddeler bulunmaz.
Ko-polimer - Bir polimer oluşturmak üzere birlikte polimerleştirilmiş iki farklı monomer. Bazen iki monomerik birimden fazlasını içeren polimerler için de kullanılır. Üç yaygın ko-polimer tipi, blok ko-polimerler, aşılı polimerler ve "random" yani düzensiz ko-polimerlerdir.
Kostik soda - Genellikle "kostik" ya da "kül suyu" olarak da bilinir. Klor üretimi esansında, oldukça önemli bir yardımcı ürün olarak elde edilir. Günlük hayatta kullanılmasının yanı sıra, sanayide oldukça yaygın biçimde kullanılır. Suni ipek, kağıt, alüminyum, sabun ve deterjan, tekstil ve bitkisel yağ sanayilerinde kullanılır.
Pratik Kural - Kostik soda ve PVC fiyatları, zıt yönlerde hareket etmeye meyillidirler ve birine duyulan talep, diğerine de etki etmektedir. Kostik soda, klorun tuzlu sudan elde edilmesi esnasında, bir diğer ürün olarak ortaya çıkar. Klor ise, EDC üretmek için kullanılır, EDC'den VCM ve VCM'den de PVC elde edilir. Örneğin, kostik soda talebi yüksek ise, üreticiler daha çok kostik üretmek isteyecek, böylece daha çok klor da üretilmiş olacaktır. Bu durumda PVC üretim maliyeti düşecek ve PVC fiyatları üzerinde düşme eğilimi hakim olacaktır.
Kraker - Buhar krakerine bakınız.
Kristal Polimer - Moleküler dizilme şekli veya düzgün sıralanmış polimerlere denir.
Kuru Gaz - Çoğunlukla methan gazı, önemsiz miktarlarda ethan, propan, butan gazı ve ağır olmayan benzin derecesinde hidrokarbonların oluşturduğu doğal gaza denir.
Kütle - Bir nesnenin içerdiği miktar. Kütle, bu nesnenin hareketinin hızını veya yönünü değiştirmek için gereken güç cinsinden ölçülür.
Kütle Polimerizasyonu - Bu işlemde, monomerler sulandırıcı olmadan polimerleştirilir. Reaksiyon, yüksek derecede eksotermik (ısıveren) olduğu için, işlem küçük kazanlarda gerçekleştirilir ve reaksiyon ilerledikçe ortam sıcaklığı düşürülür. Bir monomerin, katalizör ya da ivmelendirici dışında herhangi bir maddenin olmadığı ortamda polimerleştirilmesi. Monomerler, genellikle sıvıdır ancak bu terim aynı zamanda gazların ya da katıların, çözücü olmadan polimerleştirilmesi anlamına da gelmektedir.
Laminasyon - Film tabakalarının üst üste getirilip çeşitli yapıştırıcılar, kaplama ya da polimerler yoluyla birleştirilerek fiziksel ve kimyasal özellikleri gelişmiş bir forma dönüşme işlemi.
Lamineli plastikler - Dolgu maddesi ile kaplı veya sentetik reçine emdirilmiş birbirine birleştirilmiş levhaların tek parça oluşturmak için ısı ve basınç yoluyla birbirine eklenmiş plastik bir maddedir.
Levha - Levha, kalınlık özelliği ile film kavramından ayrılır. 10 mil (0.01 inç) altındaki kalınlıkta genellikle film adını alırken , 10 mil ve üstü kalınlıkta levha diye isimlendirilir. Genellikle ekstrüzyon, döküm ve silindirleme ile üretilir.
Lif - Aşırı uzunluk özelliğinden dolayı az veya hiç bükülmemiş ipliklerde kullanılmaya elverişli ve genellikle eğirme işlemi gerektirmeyen elyafların kullanımında tercih edilen bir tür elyaftır.
Lineer alçak yoğunluk polietilen - Ağırlıklı olarak film uygulamalarında buna ilaveten kablo kılıfı, oyuncak, kapak, kova, kutu, şişe ve boru üretiminde kullanılan bir plastik hammadde. LDPE'ye göre gerilme, çarpma ve delinmeye karşı daha fazla direnç gösterir. Çevre koşullarına karşı gerilim direnimi daha yüksek ince filmler üretilebilir. Buna karşılık parlaklığı azdır ve ısıya dayanımı düşük olduğundan işlenmesi daha zordur.
Liste fiyatları - Üreticiler tarafından duyurulan satış fiyatlarıdır. Ancak çoğu zaman bu fiyatlar alıcılarla yapılan pazarlıklar sonucu düşürülür.
Mal çekme - Alıcının kendi hammaddesini üretim yerinden alıp sevk etmesidir.
Metalize etme - Metal olmayan yüzeye ince bir metal kaplama uygulanmasıdır. Bu işlem bir kimyasal bozunma ya da metal yüzeyi bir vakum odasında buharlaştırarak açığa çıkarma şeklinde yapılabilir.
Metalosen Katalizörü - Bir polimerin moleküler yapısı ve özellikleri üzerinde kapsamlı üretim kontrolü sağlayan katalizörler. Bu yeni katalizörün diğer katalizörlerden en büyük farkı, üretilen her bir polimerin tekdüzen içinde olması, böylece polimer uyuşmasının oluşması için özdeş moleküllerden veya şablonlardan meydana geliyor olmasıdır. Tek bir katalitik alanına sahiptir ve katalizör molekülünün yapısıyla, artırılmış sertlik veya daha fazla berraklık gibi belirli özellikleri olan farklı polimerik yapıların oluşturulması için oynanabilir.
Metan - Doğal gazın başlıca muhtevası olan bir hidrokarbon gazı. Metan moleküllerinin her biri bir karbon atomu veya 4 hidrojen atomu içerir.
Minimum (en az) ve Maksimum (en çok) Miktar - Bir kontratı oluşturan temel unsurlardandır. Fiyat anlaşmaya tabi olma şartı ile (kimi zaman tüm alımlar için sabit ya da her alım için belirlenecek yeni bir fiyat olabilir) kontrat süresince satıcı tarafından satılacağı alıcı tarafından da alınacağı teyid edilen toplam olarak belirlenen minimum ve maksimum mal miktarı..
Misel - Hidrofilik uçlar dışa uzanırken, tüm hidrofobik uçların ince bir hidrofobik faz oluşturmak üzere içe uzandığı organize bir yüzey-aktif moleküller damlası. Bkz. aşağıdaki şekil:
Molekül - Aynı veya farklı elementten iki veya daha fazla atomun bağlanmış toplamı.
Molekül ağırlığı (ağırlık ortalamalı) - Ağırlık ortalamalı molekül ağırlığı ifadedeki moleküler maddelerin tümünün toplamıdır:
( i molekül ağırlığındaki maddenin konsantrasyonu) x (i değeri) =
(i maddesinin çözeltideki toplam konsantrasyonu)
Molekül ağırlığı (sayısal ortalamalı) - Doğal ve sentetik polimerleri tanımlamak için kullanılır. Molekülü oluşturan tüm atomların ağırlıklarının toplamıdır.Sayısal molekül ağırlığı ifadedeki moleküler maddelerin tümünün toplamıdır:
(i molekül ağırlığındaki maddenin mol sayısı) x ( i değeri) = (i moleküler ağırlığındaki maddenin toplam mol sayısı)
Moleküler Ağırlık Dağılımı (MWD) - Bir polimerdeki molekül sayısı ile tekil zincirin uzunluğu arasındaki ilişki. Sıklıkla, molar kütle dağılımı olarak da anılır.
Monomer - Bir polimer oluşturmak üzere kendi cinsinden moleküllerle veya benzer türde bir molekülle bağlanan moleküler bir birim. Örneğin stiren monomerleri birbirleriyle birleşerek, polistiren olarak bildiğimiz plastiği oluşturur.
Morfoloji - Katı maddelerin iç ve dış yapısı.
Mühendislik plastiği - Dişli, mil yatağı ve muhafaza kutusu gibi parçaların imalatında kullanılan rijitlik, sertlik, ve boyutsal stabilite özelliklerinin uygun bileşimine sahip polimer.
Nafta - Petrolden bir damıtma kolonunda arıtıldıktan sonra elde edilen düşük kaynama noktalı bir sıvı. Normal koşullarda C5 ila C11 arasında oluşur. Yeniden oluşturma amaçlı ve bir petrokimya hammaddesi olarak kullanılır.
Net sürüm fiyatı - Hammaddenin teslimat noktasında ki değerine göre FOB fiyatının hesaplanmasıdır. Bu fiyat nakliye, işçilik, faiz, vergiler, taşıma kayıpları ve komisyonlar gibi çeşitli masrafların piyasada ki tahmini değerleri çıkarılarak oluşur.
Oksit gidericiler - Oksit gidericiler, polimerler gibi malzemeler için, ürünün oksitlenerek bozulmasını önlemek amacıyla kullanılan yardımcı katkı maddeleridir. Genellikle, tepkimeye girecek moleküllerden oluşurlar ve radikaller oluştuğunda onlarla tepkimeye girerek, radikalleri yok ederler.
Oktan sayısı (oktan) - Benzinin detonasyon (patlama) kalitesinin bir ölçütü. Oktan sayısı yükseldikçe makinenin vuruntusuna karşı dayanıklılık artar.
Olefinler - Düz veya dallara ayrılmış yapıda bir grup petrokimyasal. Olefinler, doğal gaz ve ham petrol gibi hammaddelerden temel maddelerin parçalanması ile elde edilmiş petrokimya türevleridir. Başlıca olefin ürünleri arasında etilen, propilen, bütadiyen ve C4 türevleri yer almaktadır. Olefinler, kimyasal anlamda, çift bağlı hidrokarbonlar olan alkenler olarak bilinmektedir. Çift bağ, tekli bağdan daha güçlü olması açısından önemli, ama tepkimeye girme eğilimin de daha fazla olduğu anlamına geliyor. Bu yüksek tepkime eğilimi, olefinleri çok sayıda petrokimyasal ara ürün ve plastik ürünün üretimi için ideal hammadde yapıyor.
Oligomer - 2 ile 20 birim monomer aralığında çok düşük molekül ağırlığına sahip polimer.
OPEC - Cezayir, Endonezya, İran, Irak, Kuveyt, Libya, Nijerya, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Venezuela'dan oluşan petrol ihracatı yapan ülkeler birliği.
Otoklav - Polimerlerin, buhar ve/veya sıcak hava ve basınçla polimerleştirildiği büyük çelik bir ekipman.
Parafinler (Alkanlar) - C2H2n+2 genel formulüne sahip hidrokarbon zincirinden oluşan en basit organik bileşimler. Tek bağlardan oluşur.
Parçalama - Karbon atomları arasındaki bağları ayıran ve genellikle yüksek basınçta veya yüksek sıcaklıkta gerçekleşen bir işlem. Etanın etilen elde etmek üzere parçalanması buna örnek olarak verilebilir.
Pentan - Doğal gazın muhtevası olan bir hidrokarbon gazı. Pentan moleküllerinin her biri beş karbon atomu ve 12 hidrojen atomu (C5H12) içerir.
Peroksit - Oksijen iyonu içeren bir bileşim. Yüksek-basınçlı serbest radikal polimerleştirme işlemlerinde polimerleştirmeyi başlatmak için kullanılır.
Petrokimyasal - Petrol ve doğal gazdan elde edilen organik bileşenler. Metan- etan gibi hidrokarbonlar, benzen-toluen gibi aromatikler ve bunların türevlerinden oluşan 200 kadar petrokimyasal bulunur.
Petrol Kuyusu - Bir veya birden çok petrol sahasında veya havzasında ham petrol üretimi için tamamlanmış bir kuyu. Hem ham petrol hem de doğal gaz elde edilen kuyular petrol kuyusu olarak tanımlanır.
Petrol kuyusu ağzı - Bir kuyunun ağzı ya da çıkışı üzerine inşa edilmiş yapı.
Piroliz benzini (Pygas) - Yüksek aromatik içerikli, bir benzen birimi veya benzin karışımı için hammadde olarak kullanılan bir nafta benzeri üründür. Pygas, bütan, nafta veya petrol işleyen bir etilen tesisinde üretilir.
Piyasa oyuncusu - Plastik piyasasında ki tüm alıcı ve satıcıları içerir.
Plastifiyan - Plastik hammaddeye eklendiğinde esnek, yumuşak ve kolay işlenebilir hale gelmesini sağlar. En önemli plastifiyanlar; insan yapımı organik kimyasallar olan adipat ve ftalat gibi esterlerdir. Bunlar polimer ürünün fiziksel özelliklerini belirleyen en önemli bileşenlerdir. 300' den fazla plastifiyan çeşidi vardır ancak en çok ftalatlar kullanılır.
Plastik karışımlarının hazırlanması - Plastik karışımlarının hazırlanması, polimerlerin diğer katkı maddeleri ile, işlemeden önce karıştırılması demektir. İstenilen özelliklerin elde edilmesi için ek olarak bazı katkı maddelerinin eklenmesi anlamına gelir. Bu katkı maddeleri, polimerin fiziksel özelliklerini, stabilitesini ve işlenebilirliğini artırabilir.
Plastisol - Plastik reçinenin sıvı plastifiyan içinde dağılmasıyla oluşur. İçerisinde homopolimer ve kopolimer PVC, katı ve sıvı katkı malzemeleri bulunur.
Polietilen - Nem ve kimyasallara karşı dirençli, özellikle ambalaj ve izolasyon için kullanılan hafif termoplastik türleri bulunan bir etilen polimeridir. Çöp torbası, süt kutusu, şampuan kutuları, buz kalıpları ve kablo üretiminde kullanılır.
Polimer - Bir monomer bükümü. Belli tekil moleküller (monomerler) bir araya geldiğinde ve zincir biçiminde birbirlerine bağlandıklarında bir polimer oluşturmuş olurlar. Polimer tanımına göre, beş veya beşten fazla monomer bükümü bir araya geldiğinde buna polimer denir. Örneğin en bilinen sentetik polimerler olan polistiren, polipropilen ve polivinilklorür gibi plastikler çok büyük sayılarda monomer içerir. Bir polimer oluşturan kimyasal tepkimeye polimerleşme (polimerizasyon) denir.
Polimerizasyon derecesi - Polimer zincirinde ki monomer birimlerinin numaralandırılarak ifade edilmesi.
Polimerleşme - Polimerizasyon - Monomerlerin polimerler oluşturmak üzere uzun zincirler halinde birleşmesi süreci. Genellikle yüksek ısı veya basınç veya bir katalizörü gerektirir. Çok fazla sayıda, nispeten basit molekülün büyük bir zincirimsi molekül oluşturduğu bir kimyasal tepkimedir.
Poliolefinler - Poliolefinler, olefinler olarak bilinen belirli bir temel kimyasal gruptan elde edilen bir aileyi tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Polipropilen ve polietilen poliolefin ailesi içinde yer alır. Poliolefinler, küçük moleküllerin, binlerce tekil bağlantılı uzun zincirler (polimerler) oluşturmak üzere birbirine bağlanmasından meydana gelir. Bu temel monomerler - propilen ve etilen - oda sıcaklığında gaz halinde bulunurlar, ama birbirlerine bağlandıklarında polimer adı verilen uzun molekül zincirleri haline gelirler. Polimerlerde olduğu gibi esnek bir plastik malzeme meydana getirirler.
Polipropilen (PP) - Temel propilen polimeridir. En önemli kullanım alanı mobilya döşemesi, halı gibi ev eşyaları için elyaf üretimidir. Ayrıca, ip, nonwoven (çocukbezi vs) ve tibbi malzemeler üretilir. Plastik olarak ise; yemek ve kişisel bakım ürün kapları, ev gereçleri, bulaşık makinesi iç malzemesi, oyuncak, otomobil akü kutusu ve bahçe mobilyaları üretilir.
Polivinil Klorür (PVC) - Düşük maliyetli ama teknik performansı yüksek çeşitli plastik uygulamalarda kullanılan bir vinil klorür monomeridir. PVC' den boru, profil, ayakkabı, kablo, oyuncak, tıbbi cihazlar, ambalaj ve kırtasiye malzemeleri vs üretilir. Kullanım alanı çok geniştir.
Propan - Renksiz ve gaz halinde bir hidrokarbon. Doğal gaz, hafif ham petrol ve petrol-rafinerisi gazlarından büyük miktarlarda çıkarılır ve sıvılaştırılmış propan şeklinde veya Sıvılaştırılmış Petrol Gazı'nı oluşturan önemli bir madde olarak satılır. Propan, etanla birlikte etilenin hammaddesi olarak petrokimya endüstrisi açısından önemli bir hammaddedir. Etilen elde edilmesi için propanın, sıcak borularda ayrıştırılması ile diğer bir önemli ürün, propilen ortaya çıkar.
Propan dehidrojenasyon - Propilen üretimi amacıyla gerçekleştirilen işlem. Hammadde olarak propan kullanılır.
Propilen - Rafinerilerde katalitik krakerleriyle ve petrokimya tesislerinde buhar krakerleriyle üretilen üç-karbonlu olefin (C3H6). Rafinericiler, tedariklerinin bir kısmını, özellikle alkilatı motor benzini karışımına işler. Bazı rafineri maddeleri ve buhar krakerlerden çıkan bir kısım maddeler plastik, yapıştırıcı ve diğer sentetik ürünler haline getirilir. Propilen renksiz, yanıcı, gaz halinde hidrokarbondur. En önemli türevi polipropilendir (PP).
"Pygas" - Bakınız Piroliz benzini.
Rafineri - Ham petrolün ısıtılarak, daha sonra daha yararlı maddeler haline getirilmek üzere kimyasal bileşenlerine ayrılabilmesini sağlayan bir tesis, araç veya süreç.
Random ko-polimer - İki farklı tipte monomer aynı polimer zincirinde birleştiklerinde buna ko-polimer adı verilir. Random bir ko-polimerde, iki monomer birbirlerini herhangi bir sırada izleyebilir. Örneğin, A ve B adında iki monomer şu şekilde sıralanabilir:
- A- A- B- A- B- B- A- B - A - A - B - B - B - A
Reaksiyon başlatıcı - Kimyasal bir tepkimenin başlamasına neden olan ve tepkimenin sonunda ortaya çıkan bileşimin bir parçası olmak üzere tepkimeye giren bir ajan. Başlatıcılar, katalizörlerden farklı olarak reaktantlarla (tepken) tepkimeye girerler.
Reactor Reaktör- Tepkimenin meydana geldiği kazan.
Reçine - Belirli bir erime noktası olmayan, karmaşık bir katı veya yarı katı organik maddeler bir bileşimi. Örneğin, hidrokarbon hammaddelerden meydana getirilmiş plastik reçineler. Kristal bir yapıya sahip olmayan veya ağdalı sıvı bir maddeden oluşan herhangi bir doğal veya sentetik organik bileşim. Sentetik reçineler, doğal reçinelerin bazı özelliklerine sahip olan ama kimyasal olarak farklı, büyük bir sentetik ürün sınıfıdır. Sentetik reçinelerin çoğu polimerlerdir. Reçine sözcüğü plastik endüstrisinin ilk yıllarına kadar geri gitmektedir; başlangıçta bu sözcük doğal bir reçine olan "shellac" maddesi veya diğer doğal reçineler gibi kendiliğinden oluşan şekilsiz katı maddeler için kullanılmaktaydı.
Reformat/Ara ürün - Bir reformer'de üretilen aromatik açısından zengin, yüksek oktanlı ve motor benzinini veya uçak benzininde kullanılan bir ürün.
"Reforming" - Benzin oktan sayısının arttırıldığı parçalama yöntemi.
Reoloji - Maddelerin akış özelliklerini inceleyen bilim.
Rezervuar - Petrol ve gaz birikmiş yeraltı oluşumu. Petrol ve gaz tutucu gözenekli kayalardan ve hammaddelerin açığa çıkmalarına engel olan kapak görevi yapan bir taştan oluşur.
Rijit - Sert ve esnemez.
"Rollover"/ Fiyat tekrarı - Fiyatın önceki ilan edilen seviyede, değişiklik yapılmadan kalması. Genellikle aylık kontrat fiyatların tanımlanmasında kullanılır. Petkim'in aylık fiyat anonsu gibi. Eğer yeni açıklanan aylık fiyatta bir değişiklik yapılmaz ve bir önceki ayın fiyatı ile aynı kalır ise buna rollover veya fiyatların tekrar etmesi denir.
Rotasyonel Kalıplama - Konteyner ya da tuvalet kabini gibi içi boş objelerin şekillendirilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Polietilen, kalıbın içine toz halde verilir. Kalıp yüksek ısıdaki büyük bir fırın içerisinde polietilen tozun kalıp içinde eriyip düz bir tabaka oluşturmasına kadar döner, soğutulduktan sonra bitmiş ürün kalıp içinden alınır.
Sentetik Halı İpliği - Bakınız BCF.
Rollover Serbest radikal- Başka bir molekülün serbest elektronu ile eşdeğer bağ yapan serbest bir elektron içeren kimyasal bir bileşendir.
Sertlik - Bir polimer yüzeyinin bozulmaya gösterdiği dirençtir.
Sıkışık piyasa - Plastik hammadde de talep ile örtüşecek yeterli tedariğin bulunmadığı piyasa durumu.
Pratik Kural - Sıkışık piyasa durumu genellikle talebe göre tedariğin yetersizliğinden fiyatların yukarı doğru baskı gördüğünün belirtisidir.
Sıvı Katalitik Parçalama (FCC) - Ham petrolün damıtık maddelerinin benzine dönüştürüldüğü rafineri işlemi. Bu işlem yüksek sıcaklıklar ve özel bir katalizörün varlığını gerektirir. Propilen, FCC ünitelerinde elde edilen bir petrokimya yan ürünüdür.
Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) - Genellikle metan olmak üzere, doğal olarak bulunan veya çıktığı yerde taşıma amacıyla sıvılaştırılmış gaz.
Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) - Rafinerilerde veya ham doğal gaz tesisi sıvılarının damıtıldığı tesisler de dahil doğal gaz işleme tesislerinde üretilen etan, etilen, propan, propilen, normal bütan, bütilen, etan-propan karışımları, propan-bütan karışımları ve izobütan.
Sızdırma kabiliyeti/Geçirgenlik - Gözenekli bir yapıdan sızabilen sıvı miktarını miktarını belirten özellik.
"Slurry" - Çözünmez maddelerin sulu bir karışımı.
Spot satış anlaşması - Bağımsız, izole, tek seferlik satış. Bu tip bir ticari işlemde belirlenen miktar satıcıdan alıcıya bir kargoluk, mavna veya belirli bir boru hattı ile bir partide gönderilir. "Spot" olarak dilimize yerleşmiş bu terim belli bir süre için yapılmış genellikle kontrat olarak adlandırılan periyoda yayılmış anlaşmalardan farklıdır. Bu işlem alıcı ve satıcı arasında uzun süreli bir anlaşma değildir.
Süspansiyon - İki maddenin, küçük katı madde parçacıklarının bir sıvı içinde yüzdüğü karışımı.
Süspansiyon polimerleştirme - Monomer veya monomer karışımının, genellikle suda olmak üzere sıvı fazda mekanik çalkalama yoluyla monomer damlacıklarının sürekli çalkalanma ile ince ince dağıtılarak polimerleştirildiği bir polimerleştirme işlemi. En çok PVC polimerizasyonunda kullanılır.
Stabilizatör - Bir maddeye fiziksel durumunu koruması için eklenen bir başka madde. Sabitleyiciler gerekli miktarda eklendikleri plastik malzemeye herhangi bir uygulamada özelliklerini koruyarak daha uzun ömür ve kullanışlılık sağlar.
Stiren - Petrol ve doğalgaz yan ürünü olarak elde edilen berrak, renksiz sıvı halde bir maddedir. Ayrıca doğal olarak da bulunur. Stiren genellikle dayanıklı, esnek ve ışık geçirgen plastik malzemelerin üretimi için kullanılır. Gıda ambalajları, araba için ambalaj malzemesi, tekne ve bilgisayarlarda kullanılır.
Stokları elden çıkartma - Üreticilerin, daha sonra tekrar daha düşük fiyata stoklarını yenileyebilme düşüncesi ile, stokları elden çıkarma işlemi.
Pratik Kural - Plastik endüstrisinde, stokları elden çıkartma işlemleri büyük ölçüde fiyatları etkiler. Eğer fiyatlar düşecek gibi görünüyor ve üreticiler, stoklarını aldıkları yeni hammaddelerden daha fazla kullanmışlar ve hammaddeler için talep düşmüş ise hammadde fiyatlarının uzunca bir süreçte aşağıya çekilmesine yardımcı olur.
Şartname - Ürünün değerlendirilebilmesi için uymak zorunda olduğu temel nitelik parametreleri.
Şiddet - Basınç, sıcaklık, uygulama süresi veya diğer kritik proses şartlarının uygulanma şiddeti. Reaksiyonda hammadde bu faktörlerden ne kadar çok etkileniyor ise proses o kadar yüksek şiddetlidir. Çeşitli uygulamalarda daha yüksek sıcaklık, daha fazla basınç, daha uzun işleme süresi vs gibi etkenler daha büyük şiddet oluşturur.
Şişirici katkı maddeleri - Bir karışıma köpük oluşturmak amacıyla katılan bir madde.
Şişirilmiş film - Eritilmiş malzeme, sıkıştırılmış havanın yardımıyla kalıbın ağzından çıkarak şişirilir. Soğutma işleminden sonra, makaralar yarımıyla çift katlı film sarılır. Daha sonra, bir sonraki işlem için hazırlanır. Bu yöntem, alışveriş poşetleri ya da çöp poşetlerinin yapımında sıkça kullanılan bir yöntemdir.
Şişirme - Bir plastik işleme yöntemidir. Bu yöntemde, sıkıştırılmış havanın yardımıyla nihai ürünün son şekli, kalıptan içeri doğru havanın geçişi ile sağlanır. Özellikle silindirik yapıdaki termoplastik ürünlerin üretilmesi için kullanılan yaygın bir yöntemdir. Bu işlem genelde, iki kategoriye ayrılır: ekstrüzyonla şişirme ve enjeksiyonla şişirme. Bu işlemler, plastik şişe ve kapların üretilmesi için kullanılır.
Tuzlu su - Tuzun sudaki solüsyonu.
T1 - Büyük olasılıkla gümrüğe tabi, Avrupa dışında üretilmiş malzeme.
T2 - Avrupada üretilmiş malzeme
"Tacticity" - Bir polimerin ana zincirini oluşturan tekrar eden ünitelerin yerleşişlerindeki düzgünlüğü belirleyen terim.
Talep - Potansiyel müşteriler tarafından istenilmiş olan ürün miktarı. Ülke içindeki toplam talep, yerel talep ve ihracatın kombinasyonudur. Yüksek talep, az tedarik kombinasyonu ise yüksek fiyat oluşumunu getirir. Düşük talep, bol tedarik ise fiyatların düşmesine neden olur.
Tesisin durdurulması - Bir üreticinin bakım süresince üretimi durdurarak ara vermesi.
TDP - "Toluene disproportionation", tolüenden benzen ve ksilen üretmek için kullanılan bir yöntem.
Termoforming/Isıl şekillendirme - Thermoplastik bir tabakanın çalışma sıcaklığına ısıtılarak ısı veya basınç ile son şekline getirilmesi işlemi.
Termoplastik - Soğuk iken katı halde bulunan, ısı ile ise akışkan ve çok defa yeniden şekillendirilebilir hale gelebilen plastik türü. Bu tür bazı plastikler su (bir lateks) gibi bir çözücü içerisinde çözünerek bazı uygulamalarda kolaylık sağlar.
Termoset - İki yada daha fazla kimyasal bileşiğin reaksiyonu sonucu oluşan bir tür plastiktir. Termoset plastikler reaksiyon sırasında ve hala sıvı halde iken kalıplanarak çeşitli şekilde formlara getirilir. Reaksiyon sona erdiğinde oluşan ürün katı, dayanıklı bir eşyadır. Cam güçlendirici plastikler olarak kullanılan doymamış polyester reçineler termosetlere bir örnektir.
Tokluk - Bir malzemenin bozunmadan absorb edilebildiği mekanik enerji miktarı ölçü birimi. Genellikle gerilim-gerinim eğrisi altında kalan alan için tanımlanır.
Tolüen - Metil siklohekzan içeren petrol naftasının katalitik yöntem ile işlenmesi ile üretilen petrol hidrokarbonlarının aromatik grubundan renksiz bir sıvı. Yüksek oktanlı bir benzin karışımı etmeni, çözücüsü ve kimyasal aracısı ve TNT (patlayıcı) için önemli bir girdi.
Ton - Ağırlık ölçüsü birimidir. Bir metrik ton 1000 kilogramdır, bu miktar Amerika' da 2000 libreye, İngiltere' de (bir uzun ton) 2240 libreye eşittir. Pek çok ülkede petrol ve petrol ürünleri sıvı birimleri yerine ağırlık birimleri ile satılır. 1 ton petrol sıcaklık, özgül ağırlık ya da diğer fiziksel faktörlere bağlı olarak 6.8 den 8.5 varil petrole kadar eşit olabilir.
Tam üretimde - Fabrikanın çalışıp tam üretim yaptığı andır. Genellikle kapalı bir petrokimya tesisi yeniden üretime geçtiği zaman kullanılır.
Tasfiye - Ham petrolün, nafta gibi petrokimya endüstrisinin en önemli hammaddesi olan yararlı ürünlere dönüştürülmesi. Her tasfiye süreci ham petrolün damıtma ile farklı damıtık maddelere ayrılması ile başlar. Damıtık maddeler daha sonra, parçalama, reforme edilme, alkilasyon, polimerleştirme ve izomerleştirme gibi çeşitli yöntemlerle daha yararlı ürün karışımlarına dönüştürülmek üzere ileri işlemlerden geçirilirler. Bu yeni bileşimlerin karışımları damıtma ve çözücü ayırması gibi yöntemlerle ayrıştırılır.
Tepkime veya reaksiyon - - Kimyasal bir dönüşüm veya değişim, kimyasal varlıkların etkileşimi.
Tip - Üretici tarafından saptanmış her zaman aynı özelliklerle üretilen bir maddeye üretici tarafından verilmiş bir ad.
Topaklaştırıcı (Pelet haline getiren alet) - Polimer tozunun, içinde homojenize edildiği, iyice karıştırıldığı ve topaklar haline getirildiği bir teçhizat. Ekstruderden gelen polimer eriyiği, bir pafta kalıbında preslenir ve topaklar halinde kesilir.
Türev - Başka kimyasallardan türetilen veya yapılan kimyasal bileşim.Örneğin, polietilen bir etilen türevidir.
Uzun vadeli pozisyon almak - Tüccarların fiyatların yükseleceği beklentisiyle mal alması.
Pratik Kural - Piyasa analizlerin de tüccar ve distribütörlerin uzun vadeli pozisyon almaları; satıcıların fiyatların yükseleceğinden emin oldukları durumlarda ön satışlar yapmak için hammadde aldıklarını gösterir.
Uç Gruplar - Polimer zincirlerini sonlandıran yapısal birimler.
"Upstream" - Bir noktanın kaynağa diğer bir noktadan daha yakın olduğunu ifade eden göreceli bir terim. Örneğin; Bir dönüşüm prosesinde ham petrolün damıtılması üst beslemedir.
Ücretli üretim - Ücret karşılığı petrokimyasal üretim ya da rafine işlemleri yapılması. Bir tesis sahibinin başkasına ait hammaddeyi kendi ekipmanında işleyerek bu servis için ücret talep etmesi. Ücret karşılığı olarak üretilen üründen bir miktar pay verilmesi de mümkün olabilir. Bu tip ödeme sıklıkla rafineri işlemleri için gerçekleşir çünkü hammadde tedarikçisi genelde çıkan ürünün bir kısmını talep eder.
Üretime ara verme/Turnaround - Bir rafineri ya da fabrikanın proses ünitesinin -ya da bir bölümünün- planlı bakım veya yeni ekipman ve sistem ekleme gibi aktiviteler için üretime ara verme, duruş dönemi.
Ürün dağılımı - Hammadde veya girdiden elde edilen türevin türlerine ve oranlarına göre dağılımı. Tipik bir elde dağılımı çeşitli yakıt türlerinin miktarlarına göre yapılabilir. Bu yakıt türleri rafinerinin belli bir tür ham ürünü ya da buhar krakerinden basit petrokimyasallar- belli bir miktar etilen girdisi- olabilir.
Vinil klorür monomeri (VCM) - Polivinil klorür (PVC) üretimi için kullanılan renksiz, yanıcı bir tür gazdır.
Viskoelastiklik - Bazı sıvıların uygulanan gerilime karşı gösterdikleri akışkanlık ve esneklik özelliklerini tanımlar. Genelde eriyik polimerlerde, konsantre polimer çözeltilerinde ve konsantre zamk görünüşlü dağılımlarda incelenir.
Viskozite/Akmazlık - Sıvının akışa karşı gösterdiği direncin ölçüsüdür. Petrol endüstrisi ham petrol veya ürünün belirli bir sıcaklıkta ne hızla hareket ettiğini ya da etmesi gerektiğini belirlemek için Saybolt, Redwood, Engler ve Kinematic gibi pek çok ölçüm türüne sahiptir. Ağır hidrokarbon karışımları ısıtıldığında daha kolay akar, akışmazlık mutlaka belli bir sabit sıcaklık ile belirtilmelidir.
Vulkanizasyon - Bir polimeri ısı ve sülfür ile çaprazbağ oluşturarak sertleştirmek.
Yan ürün - Enerji girdilerinin hammadde olarak kullanıldığı ya da enerji ürünleri olmayan malzemelerin işlenmesi sırasında oluşan ikincil ya da önceliği olmayan diğer ürünler. Bir madde, diğer maddelerin üretimi ya da imalatı esnasında, istenmeden elde edilmiş olabilir.
Yavaşlatıcı - İstenmeyen bir kimyasal değişimi yavaşlatmak, dizginlemek veya kimyasal bir oluşumun ortaya çıkmasını engellemek için bir maddeye eklenen kimyasal.
Yedeğe almak - Servisten çıkarmak/kaldırmak.
Yoğunluk - Bir maddenin birim hacim başına kütlesi. Polietilen için, çoğu nihai ürün özelliklerini etkileyen önemli bir parametredir. Doğru SI (Uluslararası Birimler Sistemi) birimi kg/m3 olması gerektiği halde, yoğunluk çoğunlukla g/cm3 cinsinden verilir.
Yüksek-yoğunluk polietilen (HDPE) - Plastik boru, market torbaları, su soğutucuları ve süt şişeleri gibi plastik eşyaların üretiminde kullanılan bir plastiktir.
Yüzey-aktif madde - İngilizce SURFace (yüzey) ACTive (aktif) AgeNT (aracı madde) sözcüklerinin ilk hecelerinden türetilmiş bir sözcük. İki madde arasındaki sınırda yer almayı tercih eden bir madde - örneğin, deterjanlarda bir uç büyük ölçüde yağlı maddelerde çözünebilir halde iken bir uç da suda çözünebilir haldedir.
Zeolit - Alüminyum silikat hidratı olan bir mineral sınıfı. Zeolitler, tanımlanmış büyüklükte ve şekilde düzenli iç yapısal boşluklara sahip çok gözenekli maddelerdir.
Ziegler/Natta Katalizörü - Görece düşük MWD'ye sahip polimer üreten bir tip katalizör.
Zincir polimerleştirme (katılma polimerizasyonu) - Basit moleküllerin (monomerlerin) yan ürünler vermeden uzun-zincirli moleküller (polimerler) oluşturmak üzere birbirlerine eklendiği kimyasal bir tepkime. Monomer molekülleri, tekrar eden birimin moleküler formülünün monomer molekülü ile aynı olduğu bir polimer ürününde birbirlerine bağlanırlar. Polimerin moleküler ağırlığı, birleşen tüm monomer birimlerinin moleküler ağırlıklarına eşit olacak bir biçimde oluşur.