2018’e başlarken 2017’den öne çıkan satır başları

Global piyasalarda oyuncular yeni yıla başlamak üzere iş başı yaparken, 2017 yılı boyunca petrokimya pazarlarında öne çıkan gündem maddeleri nelerdi? Yılın en önemli gelişmelerinden bazıları, ham petrolün yeniden artışa geçmesi, etilen ve PE piyasalarındaki yeni kapasiteler, bir takım ekonomik ve doğayla ilgili gelişmeler ve pek çok global üreticiyle ilgili önemli şirket güncellemeleri oldu.

Petrol

2017’nin ilk dokuz ayında NYMEX’te 45-55$/varil bandında işlem gören ham petrol fiyatları, Ekim ayında tedarike yönelik endişeler nedeniyle yükselmeye başladı. Petrol fiyatları yılın son çeyreğinde çoğunlukla artış eğilimi izledi ve Aralık ayının son haftasında 2015’in Haziran ayından bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı.

Bu arada, Brent vadeli petrol kontratları da Haziran-Aralık döneminde çoğunlukla arttı ve kısa bir zaman önce Mayıs 2015’ten bu yana en yüksek seviyeyi gördü.

30 Kasım’da, arz fazlasını azaltmayı hedefleyen OPEC ve OPEC üyesi olmayan ülkeler, petrol üretimindeki kısıtlamaların 2018’in sonuna kadar uzatılmasına oy birliğiyle karar verdi.

Nafta/etilen

Asya ve Avrupa’da nafta fiyatları 2017’nin ilk çeyreğinde yumuşarken, yılın ikinci yarısında istikrarlı bir şekilde artış gösterdi. ChemOrbis Fiyat Endeksi’ne göre, her iki bölgenin nafta piyasalarında da fiyatlar kısa bir süre önce 2014’ün sonundan bu yana görülen en yüksek seviyelere ulaştı.

Bu arada, Asya’da spot etilen fiyatları Temmuz’dan bu yana arz sıkıntısı nedeniyle artış kaydediyor. ChemOrbis Fiyat Endeksi’ne göre, spot fiyatlar dört aydan fazla bir süredir Çin’in ithal AYPE ve LAYPE piyasalarının üzerinde işlem görüyor.

Yeni etilen/PE kapasiteleri

Çin, Hindistan, İran ve ABD’nin de aralarında bulunduğu pek çok ülkede birçok petrokimya üreticisi 2017 yılında ya üretim kapasitesini artırdı ya da yeni etilen ve/veya PE tesisini faaliyete geçirdi.

ABD’de, Chevron Phillips Eylül ayında Old Ocean, Teksas’ta bulunan ve her biri 500.000 ton/yıl kapasiteyle üretim yapabilen PE ünitelerinin faaliyete geçiş sürecini başlattı. Şirketin 1,5 milyon ton/yıl kapasiteli yeni krakeri de Aralık ayında faaliyete geçiş hazırlıklarına başladı.

DowDuPont Materials Science Eylül ayında Freeport, Teksas’taki entegre etilen tesisini ve kapasitesi artırılan ELITE PE ünitesini faaliyete geçirdi. Şirketin etilen tesisi 1,5 milyon ton/yıl kapasiteyle üretim yapabiliyor. ELITE’nin ise 400.000 ton/yıl kapasiteyle PE üretmesi bekleniyor.

ExxonMobil Mont Belvieu, Teksas’taki iki yeni PE hattından ilkini Ekim ayında faaliyete geçirdi. Şirketin yeni PE ünitelerinin her biri 650.000 ton/yıl kapasiteyle üretim yapabiliyor.

Hintli Reliance Industries Limited da Jamnagar’da bulunan 1 milyon ton/yıl kapasiteli yeni PE tesisini Eylül ayının sonunda faaliyete geçirdi. Özellikle Çin’de faaliyet gösteren oyuncular yılın son çeyreğinde Hint malı PE için rekabetçi fiyatlar bildirdiler. Türkiye ve Güneydoğu Asya’da da nadiren de olsa rekabetçi Hint teklifleri konuşuldu.

Yeni kapasitelerin halihazırda global piyasalarda bazı tedarik endişelerine neden olmuş olmasına karşın, 2020 ve 2025 yılları arası için halen yeni kapasiteler planlanıyor. Özellikle İran 2017 yılı içerisinde pek çok yabancı yatırımcıyla ortaklıklar kurarak yeni petrokimya üniteleri inşa etme planlarını hızlandırdı.

Çin-İran arasındaki banka sorunları YYPE’de sıçramaya neden oldu

Mayıs ayında, Çin’deki pek çok tüccar, bankaların İran ile yapılan işlemler için akreditif açmaya yönelik bazı kısıtlamalar getirmeye başladığı için İran’dan petrokimya ürünü temin etmekte zorlandıklarını bildirdi.

Çin’in ana YYPE tedarikçisi olan İran, ödemelerde yaşanan sıkıntılar nedeniyle önemli bir pazar payı kaybetti. ChemOrbis İthalat İstatistikleri verilerine göre, Çin’in İran’dan toplam YYPE ithalatı, Ocak-Kasım döneminde yıllık bazda %7,2 düşüş gösterdi. Bu arada, Suudi Arabistan İran’dan doğan boşluğu doldurdu ve pazar payını %37 oranında artırdı.

İran’dan gelen arzın azalması neticesinde, Çin’in ithal YYPE piyasası 2017 yılının ikinci yarısında yükseliş eğilimine girdi ve fiyatlar Kasım ayı sonlarında iki yıldan fazla bir süredir görülen en yüksek seviyelere çıktı.

Katar krizi

Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) üyelerinden Suudi Arabistan, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, iddia edilen terörizm bağları nedeniyle Haziran ayının başı itibarıyla Katar’la olan tüm diplomatik ilişkilerini kesti. Katar’a karşı açıklanan yaptırımların ardından, diplomatik baskı ekonomik endişeler doğurdu. Ancak Muntajat’ın sevkiyatlarını başka limanlara yönlendirerek müşterilerinin ihtiyaçlarını alternatif lojistik düzeltmelerle karşılamayı sürdüreceklerini açıklamasının ardından söz konusu endişeler giderildi.

Hindistan’da yeni vergi uygulaması (GST)

2017’nin ikinci yarısının büyük bir kısmında, Hindistan’ın 1 Temmuz’da ürün ve hizmetlerin imalat, satış ve tüketimi üzerinde dolaylı bir vergi olarak uygulamaya koyduğu Mal ve Hizmet Vergisi (GST), polimer talebini olumsuz etkiledi.

Global anlamda, yeni vergiden diğer ürünlere kıyasla en fazla etkilenen ürün Hindistan’ın dünyanın en büyük PVC ithalatçısı olması nedeniyle PVC olsu. Hindistan’dan talep aylarca zayıf seyretti, zira piyasadaki hava GST uygulamasındaki belirsizlikler yüzünden muson sezonundan sonra dahi toparlanamadı.

Kasım ayında, hükümetin vergi gelirlerindeki düşüş nedeniyle Mal ve Hizmet Vergisi oranlarını yeniden değerlendirmeyi planladığı bildirildi.

Harvey Kasırgası

Eylül ayında ABD’yi Harvey ve Irma’nın da aralarında bulunduğu çok şiddetli kasırgalar vurdu. Bloomberg tahminlerine göre söz konusu kasırgalar 202 milyar dolardan fazla bir zarara yol açtı. ABD Körfez Kıyısı’nda faaliyet gösteren birçok petrokimya üreticisi şiddetli fırtınalar yüzünden üretimlerini durdurmak durumunda kaldı. Harvey’nin neden olduğu duruşların etkisi ABD’den arzın ciddi bir şekilde azalmasına paralel olarak global ölçekte hissedildi. Örneğin, ABD’de spot etilen fiyatları Eylül ayının ortasında azalan stoklar nedeniyle yedi ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Bölgedeki polimer üreticileri de ihracat piyasalarına ayırdıkları kotaları kısmak ve fiyatlarını artırmak durumunda kaldı.

Çin ve Türkiye’nin ithalatında rekor

ChemOrbis İthalat İstatistikleri’ne göre, Çin’in ve Türkiye’nin Ocak-Kasım ayında gerçekleştirdiği polimer ithalatı halihazırda geçmiş yılların üzerine çıktı. 2017’nin tamamı için açıklanacak verilerin ise Çin’de 18 milyonun ve Türkiye’de 5 milyonun üzerine çıkarak yeni rekorlara imza atması bekleniyor.

Yeni koruma önlemlerinin PET fiyatlarına etkisi

PET ithalatları üzerinde uygulamaya konulan koruma önlemlerinin global ölçekte ticaret rotalarını değiştirmiş olmasına rağmen Asya ve Avrupa’da PET fiyatları 2017’de iki yılı aşkın bir süredir görülen en yüksek seviyelere ulaştı. Geçen yıl, Çin başta olmak üzere pek çok Asya ülkesinden yapılan PET ithalatları üzerinde yeni vergiler uygulamaya koyan veya antidamping soruşturmaları başlatan ülkeler arasında Endonezya, Japonya, Kanada ve ABD vardı. Ancak, Avrupa Birliği, 2017 yılının başında Çin malı PET üzerinde 13 yıldır uyguladığı antidamping vergisini kaldırdı. Çin malı PET üzerindeki verginin kaldırılması, M&G’nin iflas açıkladığı ve JBF ile bazı sıkıntılar yaşanan bir döneme denk gelmesi Avrupa’nın Çin malı PET için yeni ihracat noktası olup olmayacağı sorularını doğurdu.

Şirket haberleri

İsviçreli Clariant AG ve ABD merkezli Hunstman Corp, birleşme planlarından karşılıklı olarak geri adım attı. Kasım ayında ise, Brezilyalı Braskem LyondellBasell tarafından satın alınacağı iddialarını reddetti. Dow Chemical Co ve DuPont planladıkları birleşmeyi 1 Eylül tarihinde tamamladı.

Petronas ve Suudi Aramco, RAPID projesi için tekrar bir araya geldi. RAPID projesi bir rafineri ve bir krakerin yanı sıra 2019 yılında faaliyete geçirilmesi planlanan 7,7 milyon ton/yıl üretim kapasiteli bir türev kimya kompleksini içeriyor. Aramco ayrıca, yılın son aylarında ortaya çıkan spekülasyonların aksine, hisselerini 2018 yılında halka açma planları geçerliliğini koruduğunu belirtti.

Bu arada, Saudi Aramco, Port Arthur’da bulunan, ABD’nin en büyük petrol rafinerisinin hisselerinin tamamını Temmuz ayında devraldı. Saudi Aramco ve SABIC, 2025 yılı itibarıyla tamamen entegre bir ham petrol bazlı kimyasal (COTC) kompleksi kurmak üzere bir mutabakat anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, iki Suudi petrol devinin stratejik ortaklık kurduğu ilk proje olarak da dikkat çekti.