Asya çıkışlı navlun oranları yükseldi, ancak görünüm hala kasvetli

Global navlun oranları, son bir iki aydır çoğunlukla düşüş eğilimli seyretti. Bu düşüş, taşımacılık şirketlerinin agresif kesintilerle dengelemeye çalıştığı kronik kapasite fazlası sebebiyle yaşandı. Ancak, son üç haftada navlun endeksleri belirgin bir yukarı dönüş sergiledi. Bu toparlanmanın ardında özellikle, Asya’dan Batı’ya olan rotalardaki yükseliş yatıyor.

Neredeyse 2 yıllık fiyat düşüşlerinden sonra global navlun oranları Temmuz’da pandemi öncesi seviyelerine geri dönmüştü. Ağustos’ta spot navlun oranlarında görülen kısa süreli iyileşme, kapasite fazlası ve global ticaretteki yavaşlamanın fiyatları daha da aşağı çekeceği endişesiyle Eylül ortalarında durdu.

Global endeksler, son üç haftada %12-16 artış gösterdi

Önde gelen global yük rezervasyonu ve ödeme platformu Freightos’a göre, global konteyner navlun endeksi Ekim ortalarında yükselişe geçti. Endeks, geçen hafta itibarıyla 1217$/FEU seviyesine çıkarak Eylül ortasından beri görülen en yüksek seviyeye ulaştı. Bu seviye, son üç haftada %16’lık bir artış olduğunu gösteriyor.

Global endeksin yükselişindeki en önemli etken, Asya ve Batı arasındaki rotalarda kaydedilen son yükseliş olarak gösterildi. Son üç haftada Çin’den ABD’nin Batı Kıyısı’na navlun oranları %14 yükseldi. Öyle ki söz konusu oran 10 Kasım itibarıyla 1711$/FEU seviyesinde yer aldı. Çin’den ABD’nin Doğu Kıyısı’na navlun oranları da aynı dönemde %13 artarak 10 Kasım itibarıyla 2421$/FEU’ya yükseldi. Ek olarak, Çin’den Kuzey Avrupa’ya navlun oranları %41’lik önemli bir artışla 10 Kasım itibarıyla 1380$/FEU seviyesine ulaştı.

Önde gelen nakliye danışmanlık şirketi Drewry’ye göre, navlun fiyatları son birkaç haftadır da yükselişte. Birleşik dünya konteyner endeksi, son üç haftada %12’lik bir artış gösterdi. Endeks, 9 Kasım itibarıyla 40 footluk konteyner başına 1.504,00$ seviyesine yükseldi. Bu yükseliş de Asya ve Batı arasındaki rotalarda navlun oranlarının artmasına bağlandı.

Drewry’nin Çin’den Batı Avrupa’ya spot navlun oranları %21 artarak 9 Kasım itibarıyla 40 footluk konteyner başına 1.272$’a yükseldi. Böylece son üç haftada görülen kümülatif artış %26’a ulaştı. Çin’den ABD’ye olan rotaların oranları, bir önceki haftaya göre sırasıyla %5 ve %2 arttı. Bu yükselişle beraber, navlunlar son üç haftada sırasıyla toplam %16 ve %4 artışa işaret etti.

Asya çıkışlı spot navlun oranlarını yukarı çeken ne oldu?

Deniz taşımacılığı şirketlerinin agresif kapasite düşüşleri, Asya ve Batı arasındaki rotalarda navlun fiyatlarını tırmandırdı. Zira şirketler, karlılıklarını arttırmak ve pandemide görülen gemi yığılmaları ile normalden düşük seyreden talebi dengelemek istediler. Lojistik şirketi Tristar’da Deniz Lojistik bölümünün CEO’su olarak görev yapan Tim Coffin, oranların daha da artmasına neden olan bir diğer faktörün Orta Doğu’daki son krizler olabileceğini söyledi. Coffin, “Savaş ticareti sekteye uğratan bir durum. Bu tablo verimsizliğe yol açar ve navlun oranlarını yükseltir,”dedi. Ayrıca, Gazze-İsrail savaşının ham petrol fiyatlarını etkilediğini ve dolayısıyla gemiler için yakıt fiyatlarının da etkilendiğini ekledi.

Asya-Avrupa, neden diğer rotalardan daha çok arttı?

Freightos’a göre, Avrupa’da çok daha büyük artışlar yaşanması, deniz taşımacıları için kontrat döneminin yaklaşmasından kaynaklandı. Uzun vadeli oranlar genellikle spot seviyelere göre belirleniyor. Dolayısıyla kontratlarını belirgin düşüşlerle yenilemekten kaçınmak isteyen bu firmalar spot oranları yükseltme gayreti içine giriyor. Freightos’a göre, son yükselişe rağmen mevcut spot navlun fiyatları halen 2019 seviyelerinin altında. Zira kapasite fazlası ve durgun talebin uzun bir zamandır spot oranları vurduğu biliniyor.

Global konteyner ticareti bu sene kısıtlı seyrediyor

Birçok piyasa analisti, Asya çıkışlı navlun oranlarındaki yükselişin talepteki bir artıştan ziyade kapasite düşüşlerinden kaynaklandığını düşünüyor. Gerçekten de, ekonomik büyüme birçok ülkede yavaşladı ve ticari faaliyetler taşınan malların eksikliği ile beklenenin altında kaldı. Bu sebeple, denizcilik şirketleri önümüzdeki dönemde navlun sektörünün yavaşlayan ekonomiler ve jeopolitik krizlerin gölgesi altında kalmasını bekliyor.

Global ticarette öncü olan Maersk’e göre, global konteyner ticareti bu yıl muhtemelen %0,5 azalarak %2’ye gerileyecek. Şirketin önceki tahmini ise, bu oranın %1 daralarak %4’e gerileyeceği yönündeydi.

Taşımacılık sektörü, kapasite fazlası ve durgun talep arasında dengeyi ne zaman bulacak?

Gelecek yıl deniz taşımacılığı sektöründe arz fazlası pik yapabilir. Bazı uzmanlara göre, piyasa gelecek yıldan sonra dengelenebilir. Ancak, bazıları piyasanın hala zamana ihtiyacı olduğunu ve 2028’e kadar dengelenmeyeceğini düşünüyor.

Dünyadaki konteynerlerın altıda birini taşıyan Maersk, üçüncü çeyrek sonuçlarının %80 düşmesiyle birlikte karlılığını korumak için en az 10.000 çalışanını işten çıkaracağını bildirdi. Şirket, deniz taşımacılığı piyasasının yaklaşık 2026’ya kadar zayıf kalmasını bekliyor.

Benzer bir şekilde, dünyanın en büyük beşinci konteyner taşımacısı Hapag-Lloyd da gelecek iki üç yılın zor geçmesini bekliyor. Ancak şirket, 2024’te hacimlerde bir miktar büyüme yaşanacağını tahmin ediyor.