Derinleşen navlun krizi, plastik hammadde fiyatlarında yükselişi körüklemeye devam ediyor

Polimer piyasaları fırtınalı bir süreçten geçiyor. Global navlun krizi, önde gelen bölgelerde görülen keskin fiyat artışlarının sebepleri arasında yer alıyor. Plastik hammadde ve türev piyasalarında yaşanan üretim kesintileri, konteyner sıkışıklığı ve pandemiyle birlikte değişen talep alışkanlıkları global tedarik zincirini sekteye uğrattı.

Dünyanın farklı bölgelerinden plastik imalatçıları şu yorumu yaptı: “Gemilerde yer bulmak epey zor. Sınırlı rezervasyon alanı için yarışmanız gerekiyor. Nihai ürünlerimizi ihraç edecek konteyner bulmakta sıkıntı çektiğimiz için kapasite düşürmeyi planlıyoruz.”

Navlunlardaki dengeyi bozan neydi?

Salgının en şiddetli olduğu zamanlarda talepte görülen çöküş ve yavaşlayan global ticaret çerçevesinde taşımacılık şirketleri maliyetlerini dengelemek için gemi sayısını azalttı.

Virüs kaynaklı karantinalar 2. çeyreğin sonuna doğru kaldırıldıktan sonra ekonomik faaliyetler talebin canlanması ve teşviklere bağlı olarak iyileşmeye başladı. Bu arada, Çin’den ihracat, pandemiyi kontrol altına alan ilk ülke olması nedeniyle daha erken başlamış oldu. 2020’nin son çeyreği talep açısından beklenmedik şekilde güçlüydü. Bu durum, Noel alışverişleri ve stok yenileme faaliyetlerindeki hızlanmadan kaynaklandı.

Navlun ücretleri fırladı

Konteyner ücretleri varış noktasına bağlı olarak üç veya dört katına çıkarak benzeri görülmemiş artışlar kaydetti. Bu da, global polimer piyasalarında fiyatların daha da artmasına sebep oldu.

Dünyanın en büyük konteyner nakliye firması Maersk, “Talep artışının tedarik zincirlerinde daralmalara ve ekipman kıtlığına yol açtığı mevcut istisnai durum göz önüne alındığında, 2021’in ilk çeyreğinin, 2020’nin dördüncü çeyreğinden daha güçlü olması bekleniyor,” dedi.

Oyuncular, navlun krizinin 1. çeyreğin ikinci yarısında normalleşeceğini düşünüyordu. Ancak, bir yanda güçlü talep diğer yanda ise tedarik zincirindeki daralmalar ve ekipman kıtlığı nedeniyle bu beklentilerin gerçekleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğu görülüyor.

Kargaşa devam edecek mi?

Bloomberg’e göre, mevcut kapasitenin tamamen kullanımı ve servise girecek yeni konteynerlerden destekle endüstri gözlemcileri spot navlun ücretlerindeki dalgalı seyrin stabile dönmesini ve kıtlığın da birinci yarının sonunda hafiflemesini bekliyor.

CNBC de, nakliye şirketlerinin, bu sıkıntılı kıtlık nedeniyle konteynerleri ABD’den ihracatı yapılan mallarla doldurmak için fazladan bir veya iki hafta beklemek yerine, Asya’ya boş bir şekilde geri göndermeye karar verdiğini bildirdi.

Sektör oyuncuları müşterilerin son birkaç aydır yer ve ekipman rezervasyonu için prim ödediğini ileri sürüyor. Yine de, ABD ve Avrupa’daki limanlarda yaşanan yoğun izdiham nedeniyle zamanında teslimat garanti edilmiyor.

Bir oyuncu şu yorumu yaptı: “ABD’nin Long Beach, Los Angeles ve New York limanlarında çok sayıda konteyner bulunduğunu ve orada günlerce beklediklerini duyduk. Artan vaka sayıları ortasında azalan işgücü nedeniyle operasyon hızı çok düştüğü için gemiler hızlı bir şekilde boşaltılamıyor.”

Çin’in yokluğunda kayda değer bir iyileşme olmadı

Piyasa oyuncuları, Çin Yeni Yılı tatili başladığında ve ülkeden ihracatlar yavaşladığında konteyner arzında bir rahatlama görmeyi umuyordu. Ancak, şu ana kadar navlun ücretlerinde kayda değer bir gerileme olmadığı için bu beklentiler şimdilik rafa kalkmış durumda.

Basında çıkan haberlere göre, virüsün yayılmasını engellemek için getirilen seyahat engeli nedeniyle bazı üretim tesisleri Çin Yeni Yılı tatili esnasında çalışmaya devam edebilir. Şirketlerin biriken siparişlerini temizlemek için normalden daha erken işbaşı yapacakları düşünülüyor. Bu da, pandeminin geleneksel normları değiştirdiğini gösteriyor. Nihai üretimin devam edecek olması, depolarda ihraç edilecek malzeme stoklarınının daha da birikeceği anlamına geliyor.

Çoğu polimer piyasası son yılların zirvesine yükseldi

Önde gelen global piyasalarda artış eğilimi 2020 yılının son çeyreğinden itibaren ivme kazandı. Bu piyasalar 2021’e de güçlü bir başlangıç yaptı. Bunun nedeni, birçok polimer piyasasındaki üretim sorunları ile birlikte talebin alışılmadık bir şekilde iyi olmasıydı. Halihazırda sıkışık seyreden tedarik, konteyner arzındaki sıkışıklıkla birlikte daha ciddi bir boyuta taşındı.

Navlun ücretlerindeki ciddi artış, ihracatçıların Asya’dan dünyaya açılan arbitraj penceresinden faydalanmasına engel oldu. İthal tedarikin çekilmesiyle Amerika, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’da çoğu polimer için fiyatlar keskin artışlar kaydetti.

Bunun yanı sıra, üreticiler kendi yurtiçi piyasalarına öncelik verdi. Biriken siparişlerin tetiklediği güçlü alım iştahı ve beklenmedik üretim kesintileri de üreticilerin stok yapmasını engelledi. Global lojistik krizin ithalata bağımlı ülkeleri daha derinden etkilediği aşikar.

İthal PVC fiyatları global ölçekte tüm zamanların zirvesine yükseldi. Önde gelen piyasalarda ABS fiyatları rekor seviyelere yaklaşırken, PS fiyatları son yılların en yüksek seviyelerine ulaştı. Avrupa ve Türkiye ile Mısır gibi Akdeniz piyasalarında ithal şişelik PET fiyatları, hammadde ve PET ithalatının yokluğunda Kasım’dan bu yana yaklaşık %40-45 arttı.

Dünyanın en fazla tüketilen polimerleri olan poliolefinlere bakıldığında, Türkiye ve Avrupa’da PP ve PE piyasaları Asya ve Orta Doğulu tedarikçilerin yokluğu ve Amerika’daki daha cazip netbackler nedeniyle keskin artışlara sahne oldu. Avrupa’da spot PP ve PE piyasaları Aralık sonundan bu yana yaklaşık %35-40 arttı.

Türkiye’de, ithal homo PP fiyatları sadece bir haftada %17-20 artarak 6 yılı aşkın bir sürenin en yüksek seviyesini gördü. AYPE 7 yılın zirvesine yaklaşırken, LAYPE ve YYPE fiyatları Kasım’dan bu yana %40’tan fazla artarak 5 yılı aşkın bir sürenin en yüksek seviyesinde yer aldı.

Astronomik navlun artışından en az etkilenen Çin polimer piyasaları oldu

Bu arada, Çin’de de polimer piyasaları hafif yükseldi. Ancak, artış eğiliminin hızı dünyanın geri kalanına kıyasla oldukça yavaştı. Sırasıyla 5 yılın ve tüm zamanların en yüksek seviyelerine ulaşan AYPE ve ABS piyasalarının haricinde, diğer ürünlerde artışlar nispeten daha sınırlıydı.

Çin’in güçlü ihracat faaliyetleri ile özellikle PP, YYPE ve LAYPE için yurtiçi kapasitesinin artması fiyatlardaki artışları kontrol altında tuttu. Zira, nakliye şirketleri daha karlı mallarla doldurulması için Çin’e boş konteyner göndermeye istekli davranıyor.