G. Doğu Asya’da süresiz PE duruşları: Talep çıkmazı piyasayı tehdit ediyor

Bir önceki on yılda sürdürülebilir talep artışına dair iyimserlik, Asya poliolefin piyasalarında iddialı kapasite artışlarını körükledi. Ancak, piyasalar dramatik değişikliklere sahne oldu. Pandemi sonrası ekonomik darboğazlar, artan maliyetler ve nüfusun yaşlanması nedeniyle değişen tüketim alışkanlıkları sektörün gidişatını alt üst etti. Şimdilerde, Güneydoğu Asya’daki PE tesislerinde peş peşe başlatılan süresiz duruşlar, üreticilerin düşük marjlar, aşırı arz ve belirsiz bir gelecek ile mücadele ettiğini göstererek krizin derinleştiğini ortaya koyuyor.

Bölge bu zorluklarla boğuşurken, söz konusu sıkıntıların fiyatların yönü ve ithal mal akışı üzerindeki etkileri hakkında sorular ortaya çıkıyor. Üretim kesintileri ve arz kısıtlamaları piyasayı dengelemeye yetecek mi, yoksa bu Güneydoğu Asya’nın petrokimya sektörü için uzun süreli bir durgunluğun başlangıcı mı?

Piyasaya üçlü darbe: Yüksek maliyetler, arz fazlası ve zayıf talep

Bölgedeki önde gelen üreticiler, yüksek nafta fiyatları, zayıf talep ve arz fazlasıyla beraber mütemadiyen zayıf kalan marjlar nedeniyle yaklaşık iki yıldır faaliyetlerini askıya almak veya işletim oranlarını düşürmek zorunda kaldı. 2024’ün dördüncü çeyreğinden bu yana, bölgede daha derin üretim kesintileri ve uzatılmış duruşlar görüldü.

Vietnam’da önemli etilen, propilen, PE ve PP üretim kapasitelerine ev sahipliği yapan Long Son Petrochemicals, Aralık 2023’te standart üretime ulaşması ve Ocak 2024’te ticari üretime başlaması nedeniyle yeni bir tesis olarak kabul edilebilir. Ancak, tesis çok sayıda teknik sorun nedeniyle Şubat-Ağustos ayları arasında devre dışı kaldı. Şirket, Ekim 2023 itibarıyla krakerini ve türev tesislerini kar sorunları nedeniyle devre dışı bıraktı ve bu tesislerin 2026 yılına kadar duruşta kalması bekleniyor. Benzer şekilde, Malezyalı Lotte Chemical Titan ve Filipinli JG Summit Petrochemicals da kar sorunlarını gerekçe göstererek PE ve PP tesislerindeki duruşları uzattıklarını açıkladı.

Filipinler’de önemli bir oyuncu olan JG Summit Holdings Inc., zorlu piyasa koşulları altında "en iyi karar" olarak nitelendirilen bir hamleyle petrokimya birimini belirsiz bir süre için devre dışı bıraktı. Şirket mevcut stoklarından satış yapmaya devam edecek, ancak faaliyetlere ne zaman döneceğine dair bir tarih vermedi.

Asya’da nafta krakerleri, etilen maliyetlerindeki artışla mücadele ediyor

C-MACC ve ChemOrbis’in verilerine göre, Güneydoğu Asya’da naftadan etilen üretiminin marjları bir yılı aşkın süredir negatif seyrediyor.

Ocak 2025 için güncel C-MACC verileri, Asya’da nafta bazlı etilen üretim maliyetlerinin Suudi Arabistan ve ABD’de etan bazlı krakerlerden elde edilen maliyetlerin neredeyse beş katı olduğunu gösteriyor. Bu süregelen maliyet farkı, Asyalı üreticilerin marjlarını sıkıştırmaya devam ederek hem bölgesel hem de ihraç piyasalardaki rekabet gücünü sınırlıyor. Artan hammadde fiyatları ve zayıflayan türev talep ile Asya krakerleri yüksek işletim oranlarını sürdürmekte zorlanıyor ve bu da daha fazla üretim kesintisine veya duruşlara yol açabilir.

ABD ve Orta Doğu’daki rakiplerine kıyasla ortaya çıkan bu rekabet gücü eksikliği SCG’nin Long Son Petrokimya kompleksini 2026’ya kadar kapalı tutma olasılığının temel sebebi olarak gösteriliyor. Şirket, bu süre zarfında 2027’nin sonuna kadar tamamlanması planlanan 700 milyon dolarlık Etan Hammadde Geliştirme projesine odaklanacak. Bu girişim, maliyetleri düşürmeyi ve hammadde esnekliğini artırmayı amaçlıyor. Şirket ayrıca, 15 yıl boyunca ABD’den 1 milyon ton/yıl etan temin etmek için Enterprise Products Partners’ın bir iştiraki ile uzun vadeli bir anlaşma imzaladı. Mevcut koşulların devam etmesi halinde, Long Son tesisinin bu etan projesi tamamlanana kadar kapalı kalabileceği bile öngörülebilir.

Üretim kesintileri arz-talep dengesini sağlayabilir mi?

Arz kısıtlamaları fiyatları geçici olarak desteklese de, zayıf talep ve ekonomik belirsizlikler görünüm üzerinde baskı kurmaya devam ediyor. Asya ve Orta Doğu’daki planlı bakım duruşları ve üretim kesintilerinin, 2024’ün ilk ve ikinci çeyreğinde arzı sıkıştırması bekleniyor. Ancak, alıcılar durgun türev faaliyetler nedeniyle stok yapma konusunda temkinli tutumlarını sürdürüyor.

Ay Yeni Yılı tatilinin ardından, Güneydoğu Asya’nın ithal PE piyasaları, hem bölgeden hem de Orta Doğu’dan azalan tedarike paralel olarak fiyat artışları gördü. AYPE ve YYPE film için haftalık ortalama fiyat aralıkları Kasım sonundan bu yana en yüksek seviyelerine tırmanırken, LAYPE film fiyatları Temmuz ortasından bu yana en yüksek seviyelerine ulaştı. Buna rağmen, zayıf bölgesel talep fiyatların sürdürülebilirliğine dair soru işaretleri yaratmaya devam ediyor.

Malezyalı bir tüccar, “YYPE film arzı sıkışık, ancak alıcılar sadece acil ihtiyaçlarını karşılamak için alım yapıyor,” şeklinde konuştu. Bu temkinli tutum, zayıf talep ortamında fiyat artışlarının devam edip edemeyeceği konusunda belirsizlik yaratıyor.

Buna ek olarak, ABD’nin Çin mallarına uyguladığı %10’luk gümrük tarifesi, ticaret akışlarını bozabileceğine dair endişeleri artırıyor. Çin’in global petrokimya ihracatındaki merkezi rolü nedeniyle, herhangi bir aksaklık Güneydoğu Asya’nın halihazırda zorlanan piyasasında dalgalanmalara yol açabilir.

G. Doğu Asya’nın ithal talep büyümesi durdu

ChemOrbis İstatistik Sihirbazı Pro’nun verilerine göre, Güneydoğu Asya’nın yıllık PE ithalatı 2021 ve 2024 yılları arasında peş peşe iki yıl düşüş göstermesinin ardından 4,3-4,4 milyon ton civarında stabil kaldı. Bu istikrar, ithalat hacimlerinin son dört yılda önemli ölçüde düşmediğini, ancak rekabetçi fiyatlara rağmen büyümediğini ortaya koyuyor. Bu duraklama, bölgedeki ithal PE talebinin artık büyümediğini gösteriyor.

Tedarikçi manzarası değişiyor

İthalat hacmi stabil kalsa da, alıcıların en rekabetçi teklifleri tercih etmesi nedeniyle tedarikçi sıralamalarında değişiklikler görüldü. Suudi Arabistan ve ABD başlıca tedarikçiler olmaya devam ederken, pazar payları dalgalanarak diğer ihracatçıların varlıklarını güçlendirmesine olanak tanıdı.

Suudi Arabistan, Güneydoğu Asya’nın en büyük PE tedarikçisi olmaya devam etse de ihracat hacimleri 2020’den 2023’e önemli bir düşüş gördü ve 2024’te hafif toparlanarak 1,8 milyon tona yükseldi. Bu düşüş, yeni tedarikçilerden rekabetin arttığını gösterdi.

Benzer şekilde, ABD’nin bölgeye ihracatı da 2020’den 2021’e keskin bir şekilde düşerek dalgalanma gösterdi ve ardından 2023’te 1,3 milyon tona yükselerek kısmen toparlandı. Ancak, 2024 yılında tekrar 1 milyon tona gerileyen tonajlar navlun maliyetlerine dair sıkıntılara işaret ediyor olabilir.

Güney Kore, BAE, Katar ve Kuveyt, geleneksel tedarikçilerin bıraktığı arz açıklarını doldurarak bölgenin PE ithalatında pazar paylarını artırdı. Güney Kore’nin ihracatı, artan rekabet gücü ve bölgesel ticaret ortaklıkları sayesinde 2020’den 2024’e kadar neredeyse iki katına çıkarken, BAE 2024’te Suudi Arabistan’dan azalan ithalattan faydalanmış görünüyor. Katar ve Kuveyt de pozisyonlarını güçlendirdi ve bu durum Orta Doğulu üreticilerin daha aktif bir rol üstlendiğini gösterdi. Bu arada, Çin’in ihracatı 2020’den 2024’e kadar iki katından fazla artarken, yurtiçindeki arz fazlası daha fazla malın Güneydoğu Asya piyasalarına girmesine neden oldu ve bölgedeki fiyat dinamikleri üzerindeki artan etkisini gösterdi.

Üreticiler üzerindeki finansal baskı artıyor

Güneydoğu Asyalı üreticilerin finansal zorlukları giderek daha belirgin hale geliyor. 2024 mali yılında, Malezyalı Lotte Chemical Titan’ın net zararı 2023’teki 780,29 milyon Malezya Ringgitine (175 milyon dolar) kıyasla 1,18 milyar Malezya Ringgitine (264 milyon dolar) yükselirken, geliri %2,76 düşüşle 7,44 milyar Malezya Ringgitine (1,6 milyar dolar) geriledi. Şirket, jeopolitik gerilimler, dalgalı petrol fiyatları ve Çin’deki arz fazlası nedeniyle zayıf seyreden talep ekseninde kısa vadeli dalgalanmalar öngörüyor. CEO Jang Seon Pyo, gelecek yıl için ana öncelik olarak operasyonel istikrar ve maliyet verimliliğini vurguladı.

Taylandlı SCG Chemicals 2023 yılında elde ettiği 589 milyon bahtlık (17 milyon dolar) net karın ardından 2024 için 7,99 milyar baht (237 milyon dolar) net zarar bildirdi. SCG’nin faaliyete geçtiği günden bu yana birçok operasyonel zorlukla karşılaşan Long Son Petrochemicals kompleksi, elverişsiz petrokimya marjları nedeniyle 2026 yılına kadar devre dışı kalacak.