Kızıldeniz krizi, Avrupa PP ve PE piyasalarında toparlanmayı destekleyecek mi?

Bölgedeki poliolefin piyasaları, oyuncuların çoğu yıl sonu tatilleri sonrasında henüz tam olarak dönmediği için genellikle durgun seyretti. Piyasadan fiyatlar son ayların en düşük seviyelerindeyken ayrılan alıcılar, stabil monomer kontratları sonrasında kademeli olarak faaliyetlerine geri dönüyor. PP ve PE piyasaları şimdiye dek Kızıldeniz’deki krize sınırlı bir tepki verdi. Ancak, bu durum ilerleyen süreçte satıcıları zam uygulama konusunda destekleyeceğe benziyor.

Neler oldu?

Birçok taşımacılık şirketi, Aralık ortasında Kızıldeniz’den gemi geçişlerini durdurdu. Zira, ticari gemilere yapılan Husi saldırıları gemilerin Ümit Burnu’ndan geçerek daha uzun bir yol almasına neden oldu. Bu durum yükleme maliyetlerini yükseltti ve teslimat sürelerini uzattı.

Maersk bölgeye yönlendirilen çok uluslu koruma gücünün ardından Kızıldeniz’den geçişlerini sürdürse de bu pek uzun sürmedi. Zira şirket, Pazar günü gerçekleşen bir saldırının ardından ikinci bir açıklamaya kadar bölgeden geçişlerini durdurmaya karar verdi ve gemileri Ümit Burnu’na yönlendirildi.

Konteyner gemilerine yönelik devam eden drone saldırıları nedeniyle bölgede artan güvenlik problemi, global ticaretin yaklaşık %10’unun gerçekleştiği bu rotayı çok daha “maliyetli” hale getirdi.

Bu krizden en çok etkilenen Avrupa oldu

En büyük etkiyi Asya ve Orta Doğu’dan hem Batı hem Güney Avrupa’ya yüklemeler gördü. Zira Kızıldeniz bu rotalar için en kısa yol olarak biliniyor.

According to Freightos, container shipping rates from China/East Asia to West Europe rose by 34% since early December while they surged by 51% to Mediterranean, although they eased somewhat in the previous week.

Freightos’a göre, Çin/Doğu Asya’dan Batı Avrupa’ya konteyner navlun oranları Aralık başından beri %34 yükselirken, Akdeniz’e navlunlar %51 yükseldi. Ancak, bu oranlar geçtiğimiz hafta nispeten gevşedi.

Anlık ticarette, tüccarlar Asya’dan Avrupa’ya 4000-5000$ gibi çok daha yüksek konteyner fiyatları olduğunu bildiriyor. Bu, kriz öncesi döneme kıyasla oldukça keskin artışlara işaret ediyor. CMA CGM de Asya-Akdeniz rotasında oranların 15 Ocak’ta 6000$’ın üzerine çıkacağını açıkladı. Taşımacıların da konteyner başına 500$ ve 2700$ arasında değişen ek ücretler açıkladığı bildirildi.

Ancak bu durum panik alımına yol açmadı

Oyuncular 8 Ocak itibarıyla tamamen piyasaya dönmüş olacak ve son lojistik endişeleri henüz panik alımına yol açmadı. Alıcılar zayıf talep beklentileri nedeniyle yılı düşük stoklarla kapattığından, çoğu oyuncu talebin Aralık’a kıyasla daha iyi olabileceğini belirtti.

Piyasa oyuncuları, alımların türev piyasalardaki talepteki bir canlanmadan ziyade maliyet baskısı ve stok yenileme ihtiyaçlarından kaynaklanmasını bekliyor. Türev ürünler için talebin 2024’ün ikinci yarısına dek durgun kalması bekleniyor. Zira Euro Bölgesi’nde imalat üretimi, ekonominin 2023’ün üçüncü çeyreğinde %0,1 daralmasının ardından keskin düşüşler görmeye devam etti.

Satıcılar zam hedefliyor

Ocak etilen ve propilen kontratları stabil seviyelerden yapılırken, bu ay resmi tekliflerin açıklanması devam eden tatil rehaveti nedeniyle biraz zaman alabilir. Beklentiler, bol arz ve zayıf türev sektörler nedeniyle PP teklifleri için stabilite yönünde. PE için sınırlı miktarda teklif stabil seviyelerden açıklanmış olsa da, oyuncular talepsizliğe rağmen stabil veya hafif yukarı yönlü bir gidişatı olası buluyor.

Suudi malı YYPE ve LAYPE tedariki sıkışabilir; gözler ABD’de

Tüccarlar, özellikle Suudi Arabistan olmak üzere Orta Doğu’dan aksayan ticaret akışı nedeniyle LAYPE C4 film ve YYPE fiyatlarının ufak artışlar kaydedebileceğini belirtti.

ChemOrbis İstatistik Sihirbazı’nın 2023 verilerine göre, Suudi Arabistan %33’lük paya sahip olan ABD’yi takiben %20’lik bir payla AB27 için en büyük ikinci PE tedarikçisi oldu. Diğer bir deyişle, Suudi Arabistan’dan gecikmeler Avrupa’da spot PE fiyatlarını yukarı çekebilir. Bu arada, ABD’den önceden alınan ithal malların varışı da yakından takip edilecek. Zira, Transatlantik rotasında geçişler sorunsuz olduğu için bu malların gelişi Suudi Arabistan’dan olası aksaklıkları telafi edebilir.

Suudi ve Kore malı PP, Avrupa’ya ithalatın yarısından fazlasını oluşturuyor

Oyuncular AYPE ve PP türleri üzerinde hemen bir etki görmeyi beklemiyor. Zira, bu ürünler çoğunlukla bölgede üretiliyor. ChemOrbis İstatistik Sihirbazı’na göre, AB27’nin PP ithalatı toplam PE ithalatının neredeyse yarısı kadar. Lakin, Avrupa’nın yıllık PP ithalatı da azımsanacak düzeyde değil. Toplam PP ithalatı 2 milyon ton civarında yer alıyor ve Suudi Arabistan ve Güney Kore bunun %50’sinden fazlasını karşılayan ana tedarikçiler konumunda.

Genel PP tedariki son günlerde rahat görülse de, Suudi Arabistan ve Güney Kore’den tedarikin aksaması, uzun süredir marj kayıplarından yakınan satıcıların elini güçlendirerek yurtiçi piyasada daha büyük zamlar uygulamasına yardımcı olacak.

Lojistik endişeleri fiyatları yukarı çekecek mi?

Oyuncular, poliolefin fiyatlarının iki piyasanın da son ayların en düşük seviyelerine indiği Aralık ayında dip yaptığı konusunda hemfikir. Düşük marjlara işaret eden üreticiler, halihazırda Ocak ayında özellikle genel fiyat aralığının alt sınırlarında ilave fiyat düşüşleri uygulamamayı düşünüyordu.

Yukarıda belirtildiği gibi, tedarikçiler bölgedeki tesislerin %70 civarında üretim yaptığı ve konteyner fiyatları ile sigorta primlerinin yükseldiği bir dönemde, teslimat gecikmelerinin olması halinde sıkışık tedarik görünümünü göz önünde bulundurarak tekliflerini yükseltmeye çalışacak. Ancak, bu zam taleplerinin zayıf talep nedeniyle Ocak ayına kabul görüp görmeyeceği belli değil.

Bazı oyunculara göre, Ocak ayı yükselen taşımacılık oranlarından kaynaklanan artışları görmek için çok erken olabilir. Ancak yükselen navlun oranları eninde sonunda fiyatları Şubat itibarıyla yukarı çekecektir. Zira, Süveyş Kanalı’ndan geçişlerin durdurulması ve Afrika etrafından dolaşılması ekstra iki veya üç hafta sürüyor.