Türkiye’de PP ve PE için 2024 görünümü: Makroekonomik iyileşme, ana gündem maddesi olmaya devam edecek

Poliolefin piyasaları, artan arz endişeleri nedeniyle 2023 yılını güçlü bir tonda kapatıyor. Çoğu oyuncunun yeni alımlardan ziyade bilanço kapanışlarına odaklanmasıyla PP ve PE fiyatları Aralık ayına zayıf bir başlangıç yapmıştı. Ancak, Kızıl Deniz’deki kriz mevcut sahneyi yakın zamanda değiştirdi. Şimdilerde, Türkiye’de halihazırda düşük olan netbackler, son zamanlarda yaşanan lojistik engellerle birleşince, 2024’ün başları için farklı bir hikayeye işaret ediyor.

2024’e yaklaşırken, ekonomik toparlanmanın hızı, global kapasite ilaveleri, ticaret akışlarındaki olası değişiklikler, azalan tüketim nedeniyle tedarikçiler arasında kızışan rekabet ve önde gelen ekonomilerin para politikaları, Türkiye’nin PP ve PE piyasalarında sıcak gündem maddeleri olmaya devam edecek.

2023’e hızlı bir bakış: Daha az fiyat dalgalanması, daha çok sorun vardı

Birçok oyuncuya göre bu yıl, derinleşen makroekonomik sorunların resin ticareti ve türev segmentleri üzerinde etkili olması nedeniyle 2022’den daha zorlu geçti. Nitekim ithal fiyatlar, pandemi döneminde piyasaların pik ve dip noktaları arasında meteorik artışlara veya düşüşlere tanık olduğu 2021 ve 2022 yıllarına kıyasla 2023 yılında çok daha dar aralıklarda seyretti. Buna rağmen, emtia piyasalarını etkisi altına alan finansal zorluklar ve seçimlere ilişkin belirsizliklerin yanı sıra enflasyonist baskılar nedeniyle azalan tüketim ön plana çıktı ve oyuncuları zor durumda bıraktı.

Piyasalar, 2023’ün ilk çeyreğinde geleneksel stok yenileme faaliyetleri ve arz kesintilerinin fiyatları artırmasıyla Mart sonunda PP ve PE fiyatları gerileyene kadar yükseliş eğilimi izledi. İthal poliolefin fiyatları, her iki piyasa da Temmuz ayında dip yapana kadar 4 ay boyunca gerilemeye devam etti.

İthal Orta Doğu menşeli fiyatlar petrol piyasalarındaki artışın etkisiyle Ekim ayına kadar kademeli olarak yükselmiş olsa da, enflasyonist baskılar nedeniyle azalan türev tüketim ve sıkışık likiditenin artışları sınırlaması nedeniyle bu ikinci yükseliş döneminde Mart ayındaki zirvelerine ulaşamadı.

PP, yüksek sezonda yavaş seyreden talep ve satıcıların zayıf marjları arasında kaldı

Çuval ve halı üreticileri, önceki yıllara kıyasla yurtiçi ve ihracat pazarlarındaki azalan nihai ürün siparişlerini gerekçe göstererek fabrikalarını çoğunlukla %50-70 gibi daha düşük oranlarda çalıştırmayı tercih etti.

Şubat ayında 10’dan fazla şehri sarsan büyük depremler, Hatay, Gaziantep, Adana ve Malatya gibi ana sanayi merkezlerindeki birçok fabrikada meydana gelen hasar nedeniyle üretimi haftalarca durdurdu. Bu durum resin alımlarını da büyük ölçüde etkiledi ve depremin vurduğu limanlarda geciken teslimatlar veya konteyner kayıplarıyla ilgili tedarik sorunları bile piyasa üzerinde büyük bir etki yaratmadı.

2023 sona ererken, Avrupa ve ABD’yi saran zorlu ekonomik koşullar sezonsal iyimserliği azalttı. Türk işleyiciler bir yandan yerel para birimindeki değer kaybıyla uğraşırken, diğer yandan da ihracat piyasalarındaki zayıf taleple mücadele etti. Otomotiv, gıda ambalajı, tekstil ve mobilya sektörlerindeki global yavaşlamanın yanı sıra, birçok işleyici daha rekabetçi fiyatlar ve uygun ödeme koşullarının cazibesine kapılarak polyestere yöneldi. Söz konusu durum, PP elyaf talebini baskılayan başka bir unsur oldu.

Madalyonun diğer yüzünde ise, PP tedarikçileri 4. çeyreğe girerken düşük marjlarından yakındı. Zira, monomer piyasalarına hakim olan tedarik yönetimi stratejileri, vadeli petrol kontratlarındaki düşüşün olefin fiyatları üzerindeki etkisini engelleyerek satıcıların marjlarını daralttı. Çin’in ithal piyasası üzerinde daralan prim de, belirsiz talep görünümüne rağmen piyasaların Aralık ortası itibarıyla stabilize olmasına yardımcı oldu.

PE işleyicileri nihai ürün piyasalarında sıkı bir rekabetle karşı karşıya

Orta Doğulu üreticilerin ikinci çeyreğin başlarında duruş sezonundan dönmesiyle fiyatlar gerilerken, AYPE’nin düşüşü global piyasalara damgasını vurdu. Zayıflayan arz-talep dinamikleri, en pahalı PE türü olarak bilinen bu ürünün Nisan ayından itibaren LAYPE ve YYPE film üzerindeki primini kaybetmesine neden oldu. AYPE, Mayıs ayından primini geri kazandığı Eylül ayına kadar diğer ürünlerle aynı seviyede veya bu ürünlere kıyasla indirimle işlem gördü.

Türk lirasının diğer para birimleri karşısındaki değer kaybı, çoğu nihai ürünlerini yurtiçi piyasada satan PE tüketicileri için bir engel teşkil etti. Nakit ihtiyacı birçok üreticiyi rekabetçi fiyatlar sunmaya iterken, diğerleri yüksek maliyetleri nihai ürün fiyatlarına yansıtmakta zorlandı.

İstatistikler: Sıkışık likiditeye rağmen ithalat ivme kaybetmedi

Bununla birlikte, döviz kurlarında beklenenden daha ılımlı bir hareket görülürken ithalat öne çıktı. Poliolefin piyasaları 2. çeyrekte iki turlu seçim dönemindeki belirsizlikler nedeniyle birçok bilinmeyenle karşı karşıya kalsa da, 2023’teki ithalat hacimleri büyümenin devam ettiğine işaret etti.

ChemOrbis İstatistik Sihirbazı’na göre, Türkiye’nin toplam polimer ithalatı Ocak-Ekim döneminde 5,5 milyon tona yaklaşırken, bu rakam geçen yılın aynı döneminde 5 milyon ton seviyesindeydi. Kasım ve Aralık hacimlerinin 2022’nin altında kalmayacağı varsayıldığında, ithalatın 6 milyon tona yaklaşarak rekor kırması bekleniyor.

Daha ayrıntılı bakıldığında, İran’dan yapılan homo PP ithalatı 2022 yılında kaydedilen yaklaşık 10.000 tona kıyasla bu yıl şimdiye kadar 500 tonun altına düştü. İranlı yetkililerin PP türlerine yönelik ihracat yasağı göz önüne alındığında bu durum şaşırtıcı olmadı. Öte yandan, İran 30.000 ton AYPE ve 146.000 ton YYPE ile ikinci ve 48.000 ton LAYPE ile üçüncü sırada yer alarak en büyük PE tedarikçileri arasında yer almaya devam etti. Diğer bir deyişle, Türk alıcılar lojistik yakınlığı nedeniyle İran’dan PE almaya devam etti. Ancak, fiyatlar genellikle çalışılabilir piyasa seviyelerinin üzerinde kabul edildi.

Güncel verilere göre, Çin’de ciddi orandaki kapasite artışlarına rağmen, Türkiye’nin bu ülkeden yaptığı toplam PP ithalatı 2022 yılında yaklaşık 60.000 ton iken, Ocak-Ekim 2023 döneminde ise sadece 2.000 ton oldu. Vietnam ve Hindistan Çin’in en büyük alıcıları olurken, ülke 2022’de 143.000 ton olan ihracatını bu yıl şimdiye kadar 192.000 tona çıkardı.

Son çeyreğe Orta Doğu’daki savaş ve artan navlun ücretleri damgasını vurdu

Ekim ayının başında başlayan ve finans ile emtia piyasalarında tedirginliğe yol açan Orta Doğu’daki karışıklıkların yanı sıra, Kızıl Deniz trafiğinde yaşanan son aksaklık da polimer piyasalarında endişelere yol açtı. Ticari gemilere yönelik saldırıların güvenlik endişelerini artırması nedeniyle büyük nakliye şirketleri rotadaki seferlerini durdurdu. MSC, Maersk ve diğer birçok nakliye firması, güvenlik yeniden sağlanana kadar gemileri Kızıl Deniz ve Süveyş Kanalı’ndan uzaklaştırmaya karar verdiğinden, birçok sevkiyat rota değiştirdi.

Freightos’a göre söz konusu durum, etkilenen hatlardaki nakliyeciler için daha yüksek navlun oranları ve daha uzun termin süresi anlamına geliyor. Zira, nakliye şirketlerinin daha uzun rotalar izlemesi maliyetleri yukarı çekecek. Alternatif rotalar ve kapasite fazlası mevcut olduğundan, operasyonlar makul bir şekilde devam edecek. Navlun fiyatlarının Süveyş Kanalı’ndaki Evergreen sıkışıklığı sırasında görülen aşırı yüksek seviyelere çıkması beklenmiyor.

Fiyatlar 2024’ün ilk çeyreğinde toparlanmaya işaret ediyor, ancak ne ölçüde?

PP ve PE oyuncuları, Çin’in ithal piyasaları karşısındaki zayıf netbackler, daha önceki stok eritme faaliyetleri nedeniyle satıcılar üzerindeki stok baskısının hafiflemesi ve yeni yılla birlikte olası stok yenileme faaliyetlerine dayanarak Ocak ayı için beklentilerini hafif yükseltmişti. Uzak Doğu Asya’dan navlun fiyatlarının yükseldiğine dair son haberler de bu tahminleri güçlendirdi.

PP satıcıları bu gelişmelerden önce de fiyatlarını yükseltmeye çalışırken, AYPE Petkim’in spot piyasada peş peşe yaptığı zamların ardından canlanan talebin etkisiyle yükseldi. Kasım sonunda KDV indirim hakkının kaldırılmasıyla artan ithalat maliyetleri, Petkim’de belirli türler için kısıtlı olan arz ve Orta Doğu menşeli mallarda olası gecikmeler AYPE satıcıları için elverişli bir ortam yarattı.

Oyuncular, “Satıcılar, belirsiz navlun oranları nedeniyle fiyatlarını belirleyemiyor. Kesin olarak bildiğimiz bir şey varsa, o da önümüzdeki dönemde hazır mal talebinin güçlü olacağı ve ithal poliolefin üreticilerinin fiyat artışları uygulayacağı,” dedi.

Bu arada, bazı oyuncular temkinli bir yaklaşım sergileyerek bu durumun geçici olduğunu ve türev piyasalar toparlanmadıkça fiyatların yalnızca mütevazı artışlar kaydedebileceğini düşünüyor. Bir işleyici, “Kesintiler uzun sürerse, bu durum yüksek enflasyon riski nedeniyle çoğu sektörde talebi vuracak ve alım havası üzerinde baskı yaratacak,” uyarısında bulundu.

Türkiye ekonomisi ne zaman normale dönecek?

Satıcılar kanadında ise son dönemde iyileşen havaya rağmen, oyuncular türev piyasalarda talep düşük performans göstermeye devam ettiği sürece herhangi bir dramatik zam girişiminin PP ve PE alıcıları kanadında direnç göreceğini düşünüyor. Türkiye ekonomisi nakit sıkışıklığı nedeniyle orta vadede ağır bir baskı altında kalmaya devam edecek ve toparlanma ancak aşamalı olarak gerçekleşecek.

Her halükarda, önde gelen merkez bankaları gelecek yıl faiz oranlarını hızlı bir şekilde düşürmeyi planlamazken, para politikaları enflasyonu düşürme odaklı kalacağı için sıkı kalmaya devam edecek. Türkiye’ye gelince, oyuncular seçim öncesi dönemde hükümetten bazı teşvikler gelebileceğini ve bunun da 2. çeyreğe doğru tüketimi destekleyeceğini düşünüyor. Bununla birlikte analistler, makroekonomik ortamda daha sağlam bir iyileşmenin 2024 sonu veya 2025 başından önce mümkün görünmediğini söylüyor.

PP ve PE piyasalarının önümüzdeki aylarda nasıl bir seyir izleyeceği hakkında fikir edinmek için ihtiyacınız olan her şeyi kapsayacak şekilde tasarlanan ChemOrbis Fiyat Tahmin Raporlarına göz atabilirsiniz.

Örnek rapor talep etmek için lütfen tıklayın: