Türkiye’de, liranın serbest düşüşü en çok geri dönüşüm piyasasını vurdu

Türkiye geri dönüşüm piyasası bir süredir fırtınalı bir dönemden geçerken; bu rüzgarların sonuncusu Türk lirasının keskin değer kaybı oldu. Hurda ve flake ticaretinin dolar ve euro üzerinden yapılması ve nihai ürünlerin Türk lirası bazında satılması, geri dönüşümcüleri ağır bir baskı altına soktu ve geri dönüştürülmüş poliolefinlerin rekabet gücü kırıldı.

Lojistik sorunlar geri dönüşüm piyasalarında arzı kısıtladı

Pandemi ve ardından gelen lojistik zorluklar, Türkiye’nin geri dönüşüm endüstrisinin karşılaştığı başlıca engellerdi. Pandemi ortaya çıkınca, uluslararası nakliye ve lojistik faaliyetleri, gergin arz zincirinin siparişlerde teslim sürelerini uzatması ve maliuyetleri artırmasıyla derinden etkilendi.

Ancak sektörün karşılaştığı zorluklar sadece bununla sınırlı kalmadı.

Mayıs 2021’de Türkiye Ticaret Bakanlığı etilen polimer atık ithalatını yasakladı. Karar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hurda plastik ithalat kotasını %80’den %50’ye indirmesinden sadece sekiz ay sonra geldi.

Kısa süreli yasak, sıkışık piyasa üzerindeki baskıyı perçinledi

Yasağın etilen polimer atık ithalatına yönelik olmasına rağmen, Bakanlık tarafından yayımlanan aşağıdaki genelgeler diğer atıkların ithalatına yönelik sıkı önlemler getirildiğini gösterdi. Bakanlık, atık ithalat kayıt belgesine ek olarak, şirketlere ton bazında yıllık üretim başına 100 TL olarak hesaplanan 3 yıllık teminat mektubunu da ibraz etme zorunluluğu getirdi.

Yaklaşık iki ay süren görüşmelerin ardından söz konusu yasak kaldırıldı ve Temmuz 2021’de “etkin denetim” kriteri açıklandı. Yeni kriterin getirilmesinin ardından geri dönüşümcüler belirlenen teknik şartları yerine getirmek ve atık ithalat kayıt belgelerini yenilemek zorunda kaldı.

Yükselen maliyetler satıcıların marjlarını daralttı

Yasağın kaldırılmasına rağmen, çoğu tüccar yeni düzenlemeler ve devam eden lojistik zorluklarla mücadele ettiğinden, ithal faaliyetler kayda değer bir toparlanma gösteremedi. Artan navlun ve konteyner maliyetleri ve Avrupa piyasalarındaki sıkışıklık da ithal faaliyetleri engelleyen sebepler arasında yer aldı.

Türk lirasındaki tarihi düşüş Türkiye’nin geri dönüşüm piyasasında alım ilgisini hepten zayıflattı. Zira, hurda ve flake ticareti dolar ve euro cinsinden yapılıyor, ancak nihai ürünler Türk lirası üzerinden satılıyor. Maliyetler, Türk lirasının 11 gün boyunca aralıksız düşmesiyle yılın başından bugüne toplam kaybını %40 civarına taşıması sebebiyle yükseldi.

Kur dalgalanmalarına ek olarak, satıcıların fiyatları taleple aynı seviyede tutabilme gücü, yüksek hammadde fiyatları ve artan işletme ve hizmet maliyetleri sebebiyle azaldı.

Kasım ayında, fiyatların şiştiği görüldü

Bir tüccar, “Hurda YYPE maliyeti yaklaşık 20 günde %20’den fazla arttı,” dedi. R-PET Flake için maliyete dayalı büyük artışlar bildiren başka bir tüccar da, “Giyim sektörü yeni sezona hazırlanmalı ve teoride alım artmalı. Ancak nihai kullanıcılar bu fahiş seviyeleri karşılayabilecek mi?” yorumunu yaptı.

Bir geri dönüşümcü, “Yurtiçi hurda tedariki, ilk ithalat yasağından bu yana endişe kaynağı oldu. İthal hurdaya artık yeni ve sıkı düzenlemeler kapsamında izin verilse de, pek çok geri dönüşümcü henüz risk almaya istekli değil. Sürekli değişen parite, şimdilerde hepimiz için en önemli endişe konusu,” dedi.

Geri dönüşümcüler artan bir baskı altında

Geri dönüşüm endüstrisi için en önemli endişe ve odak noktası, liranın ciddi kayıpları ve bunun Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri olmaya devam ediyor. Türkiye’deki geri dönüşümcülerin, orijinal malzemelerin düşüş trend gösterdiği maliyete duyarlı bir piyasada rekabet avantajını sürdürmekte zorlanması muhtemel. Beklentiler halen netleşmese de, Aralık ayının büyük ölçüde yalnızca ekonomik belirsizlikler değil, aynı zamanda tedarikte devam eden sıkışıklık sebebiyle de fiyatların yükseleceği bir başka ay olması bekleniyor.

R-PET, R-YYPE, R-AYPE ve R-PP’nin detaylı analizi için Geri Dönüştürülmüş Polimerler son aylık raporunu indirin.