Türkiye’de, polimer piyasaları tedarik sıkıntıları sebebiyle yeni artışlara hazırlanıyor

Derinleşen tedarik sorunları, Türkiye’de polimer piyasalarını Şubat ayında yeni fiyat artışlarına hazırlıyor gibi görünüyor. Zira epey sıkışık seyreden tedarik, türev talebin durumundan bağımsız olarak satıcıların elini güçlendirecek. Bu arada, devam eden lojistik kriz ve ortaya çıkan risklere dair belirsizlikler, emtia piyasalarını uzun vade için diken üstünde tutuyor.

Kızıldeniz krizi tüm piyasaları alt üst etti. Söz konusu kriz sebebiyle denizcilik sektörü artan navlun ücretleri, ekipman kıtlığı, tedarik gecikmeleri ve uzayan teslimat süreleriyle boğuşuyor. Pandemiden bu yana tedarik zincirlerinde görülen en büyük aksaklık yaşanıyor.

Kriz ne kadar devam edecek?

İsviçreli Kuehn + Nagel, birçok önde gelen perakende şirketinin alternatif nakliye planları aradığını ve Süveyş Kanalı’na giden konteyner gemilerinin %90’ının rota değiştirdiğini bildirdi. İngiltere merkezli Windward’ın CEO’su Ami Daniel, nakliye sıkıntıları sebebiyle tüm Süveyş geçişlerinde %40-50’lik bir düşüş görüyor. Kuehn + Nagel, “Şimdilerde ortaya çıkan konteyner krizi, Avrupa’nın ihracatını da etkileyecek,” dedi ve gecikmelerden en çok Asya’dan Avrupa’ya olan rotanın etkilendiğini de sözlerine ekledi.

Gündemdeki son gelişmelere bakıldığında, Shell, BP ve birçok nakliye devini takiben tüm Kızıldeniz sevkiyatlarını askıya aldı. Öyle ki ABD ve müttefiklerinin operasyonlarına rağmen Husilerin bölgeye saldırıları devam etti. Şirketin kısa vadede en az %5-10’luk bir fiyat etkisi görmeyi beklediği bildiriliyor. Hong Kong merkezli denizcilik şirketi Honor Lane, Kızıldeniz’deki durumun altı aya kadar uzayacağını öngörüyor. MSC, 12 Şubat’tan itibaren ABD’deki bazı konteyner faaliyetleri için önemli fiyat artışları geleceği konusunda müşterilerini bilgilendirirken, Maersk krizin en az birkaç ay sürmesini bekliyor.

Tüm ürünler arasında krizden en çok etkilenen PP oldu

Çoğu oyuncu, tüketicilerin ihtiyaçlarını çoğunlukla ithal piyasadan temin etmesi nedeniyle krizden en çok etkilenen ürünün PP olduğu konusunda hemfikir. Türkiye’nin en büyük homo PP tedarikçisi olan Suudi Arabistan’dan hacimler, geciken teslimatlar ve 1. çeyrekte planlanan duruşlar sebebiyle azaldı. Ayrıca, işleyicilerden ve tüccarlardan gelen güçlü talep, bu hafta biraz sakinleşse de, depolardaki hazır tedariki büyük ölçüde azalttı.

ChemOrbis’in haftalık ortalama verilerine göre, Suudi Arabistan malı ithal PP rafya ve elyaf fiyatları bir ay öncesine kıyasla %17 (160$/ton) %21 (210$/ton) yükseldi. Aynı menşe için PP blok kopolimer fiyatları, Güney Kore’den yüklemelerin kesintiye uğraması nedeniyle söz konusu dönemde %19’luk (200$/ton) kümülatif bir artış kaydetti. Bir tüccar, “Kriz, tüccarların yıl sonundan önce halihazırda stoklarını boşalttığı bir zamanda patlak verdi. Bu durum nakliye maliyetlerindeki artışla birleşti ve tedariki sıkıştırdı,” yorumunu yaptı.

O. Doğu’dan PE kotalarının sıkışması, fiyatları 100$’dan fazla sıçrattı ve talebi canlı tuttu

PE fiyatları da global nakliye kaosu sebebiyle yükseldi ve ithal Orta Doğu menşeli teklifler aylık bazda üç haneli artışlar kaydetti. ChemOrbis verileri, bölgeden fiyatların haftalık ortalamada %10-13 (100-130$/ton) arttığını gösteriyor. Global bir tüccar, “Orta Doğu’daki kriz yakın zamanda rahatlama sinyali vermediğinden, rallinin Şubat ayında da devam etmesini bekliyoruz,” dedi.

Aslında AYPE, yurtiçi mallara yönelik güçlü talep ve bazı Orta Doğulu tedarikçilerin kotalarındaki düşüş nedeniyle Aralık ayında artış eğilimine öncülük etmişti. 2024’ün başlamasıyla beraber bu yükseliş eğilimi tüm ürünlere sirayet etti. Global nakliye sıkıntıları ve hızla yükselen navlun oranları, rallinin ivme kazanmasına neden oldu.

PVC, gelecek ay krizin etkisini daha belirgin şekilde hissedecek

Bu arada poliolefin piyasalarındaki ani artışlar, Ocak ayının ilk çeyreğinde PVC’ye yansımadı. Zira zayıf türev talebin baskısı sürdü. Düşük sezon ve finansal zorluklar fiyat artışlarını kontrol altında tutsa da, oyuncular son gelişmelere bağlı olarak PVC fiyatlarının önümüzdeki ay bir miktar artış kaydetmesini bekliyor. Nitekim ABD malı PVC teklifleri halihazırda yükseldi. Bu durum, Mısır’da artan Amerikan malı K67 fiyatlarıyla paralellik gösterdi.

Tayvanlı Formosa, 12 Ocak 2024 itibarıyla geçerli olmak üzere Avrupa ve Türkiye’ye CIF bazlı tüm yeni PVC yüklemelerini durdurma kararı aldı. Ayrıca, bir bilgilendirme metnine göre, ABD’li Westlake global olarak devam eden lojistik aksaklıklara işaret ederek müşterilerini PVC teslimatlarında olası aksamalar konusunda uyardı.

Yükleme maliyetlerindeki artışlar ve lojistik sektöründe devam eden sıkıntılar, satıcıların marjlarını iyileştirme ihtiyacı da hesaba katıldığında ilerleyen vadede PVC piyasasını daha belirgin şekilde etkileyebilir. Bir oyuncu, “PVC muhtemelen artış eğilimli bir seyir izleyen PP ve PE piyasalarını takip etmeye başlayacak. Yakın vadede Avrupa’dan ihracat hacimlerini yakından takip edeceğiz. Zira bölgeden çıkacak mal miktarı önem arz ediyor,” dedi. Bölgedeki bir üretici, son teslimatlar için K67 fiyatlarını halihazırda 20-25$/ton artırdı.

ABD’deki kış fırtınasının zincirleme etkileri görülecek mi?

Salı günü, Teksas sakinleri bir kış fırtınasıyla karşı karşıya kaldı. Bu durum bölgedeki birçok petrokimya tesisinin operasyonları durdurmasına veya işletim oranlarını düşürmesine neden oldu. Haberin yayımlandığı esnada söz konusu fırtınanın polimer üretimi üzerindeki etkisi net olmasa da, Ineos, Nova, Formosa, Gulf Coast Growth Ventures, LACC LLC ve Enterprise gibi önde gelen olefin üreticileri etilen ve propilen tedariki etkilenen şirketler arasında yer aldı.

Basın kaynaklarına göre, 2021 yılındaki dondurucu soğuklar esnasında çöken Teksas enerji şebekesi, bu kez rekor ısınma talebine rağmen sağlam kalmayı başardı. Yine de, sert hava koşullarının birçok eyalette sürmesi beklendiğinden, oyuncuların ABD’deki üretimi yakından takip etmesi gerekecek.

Bir oyuncu, “ABD malı PE fiyatları, sınırlı hacimler nedeniyle halihazırda yükseliş eğiliminde. Türkiye’deki teklifler tüketiciler için bir alternatif sunamadı,” dedi.

Uzak Doğu Asya’dan azalan tedarik, PS ve ABS’te keskin artışlar getirdi

Uzun süren kriz, Asya’dan arzın sıkışmasına ve konteyner fiyatlarının ciddi şekilde artmasına yol açtığından, stirenik teklifleri de ralliye katıldı. Güney Kore malı vergiden muaf ithal teklifler CIF Türkiye bazında kristal için 1500$/ton ve antişok çin 1600$/ton kadar yüksek seviyelere yaklaştı. Yurtiçi üretimin bulunmadığı enjeksiyonluk ABS natürel için ise tedarik daha kritik bir sorun teşkil etti ve fiyatlar CIF 1800$/ton eşiğine ulaştı.

Bir tüccar, “Arz durumu normalleşmedikçe ve talep sakinleşmedikçe önümüzdeki dönemde 100-150$/tonluk ilave artışlar görmeyi bekliyoruz. Güney Kore malları, derinleşen lojistik sorunların yarattığı endişeyle güçlü bir talep görüyor,” dedi.

Resin ve nakliye maliyetlerindeki keskin artışlar enflasyon endişelerini tetikledi

Şüphesiz, global tedarik zincirlerinde süregelen aksaklık nedeniyle talep canlandı. Ancak söz konusu ralli, nihai ürün talebinden destek göremedi. İşleyiciler, “Asgari ücretler arttı; yükselen maliyetlerle başa çıkmakta zorlanıyoruz,” dedi.

Daha da önemlisi, Kızıldeniz’deki aksaklıklar enflasyon endişelerini tetikledi. Sektör uzmanları, krizin uzun sürmesi halinde enflasyonda artış riski doğuracağını ve global olarak artan konteyner maliyetlerinin ekonomik mücadeleyi tehlikeye atabileceğini söylüyor. Global bir polimer tüccarı, “Alıcılar üretimlerini sürdürmek için Ocak zamlarını kabul etti. Bununla birlikte, türev segmentler işleyicilerin artan maliyetlerini nihai ürün fiyatlarına yansıtmalarına yardımcı olmazsa, daha büyük artışlar direnç görmeye başlayabilir. Kriz eninde sonunda tüketimi azaltacak,” yorumunu yaptı.

Özetlemek gerekirse, geciken malların varışı sayesinde panik alımları sakinleşirse, bu durum nakliye krizinin etkisini azaltacaktır. Orta vadede, keskin artışların ardından hızlı bir düzeltme gelme olasılığı ve Asya piyasalarıyla giderek açılan fark polimer oyuncularını diken üzerinde tutacak.