AB, Türkiye ve Vietnam’dan PET ithalatına antidamping soruşturması başlatabilir: Yeni bir arz krizi mi geliyor?

Piyasa kaynakları, Avrupa Komisyonu’nun Türkiye ve Vietnam’dan yapılan polietilen tereftalat (PET) ithalatına yönelik bir antidamping soruşturması başlatmak üzere olduğunu iddia etti. Henüz resmi bir açıklama yapılmamış olsa da, sektörde artan söylentiler bu iki büyük PET ihracatçısını hedef alan olası ticari önlemlere işaret ediyor. Spekülasyonlar artar ve AB potansiyel yeni kısıtlamalar üzerinde düşünürken, oyuncular bu durumun getirebileceği belirsizlik konusunda giderek daha fazla endişe duymaya başladı.

Oyunculara göre, söz konusu ülkelerden ithal edilen PET’in, Avrupa Birliği’ne yurtiçi satış seviyelerinin altında fiyatlarla girdiği ve Avrupa PET endüstrisine maddi zarar verdiği iddia ediliyor. Bu söylentiler, Komisyon’un Nisan 2024’te Çin PET’ine kesin antidamping vergisi uygulamasının ardından geldi ve bu da Çin’in bölgedeki varlığını önemli ölçüde azalttı.

Çin sahneden çekilirken, 2024 ithalatında Türk ve Vietnam malı PET öne çıktı

Türkiye veya Vietnam’a karşı herhangi bir ticari eylemin büyük bir dalgalanma etkisi olabilir. Zira, bu iki ülke 2023’teki toplam %38’lik payını 2024’te önemli ölçüde artırarak AB’nin toplam PET ithalatının %50’sini oluşturdu. Bu keskin artış, AB’nin Çin malı PET üzerinde uyguladığı kısıtlamayla aynı zamana denk geldi ve Türkiye ile Vietnam’ın hızla doldurduğu bir arz boşluğu ortaya çıktı.

Vietnam’dan PET yüklemeleri 2023’te yaklaşık %90 artarak ülkeyi beşinci en büyük tedarikçiden ikinci sıraya yükseltti. Bu arada, Türkiye 2023 yılında ihracat hacminde yalnızca %1’lik ufak bir artışa rağmen Çin’i tahtından ederek AB’nin en büyük PET tedarikçisi oldu.

Söz konusu değişiklik, AB’nin 2022’deki %177’lik ithalat artışı sonrası 30 Mart 2023’te Çin malı PET’e karşı bir antidamping soruşturması başlatmasının ardından geldi. Kasım 2023’te uygulanmaya başlayan geçici vergilerin ardından, kesin vergiler Nisan 2024’te uygulanmaya başlandı. Avrupalı alıcıların 2023’ün 2. çeyreğinden itibaren Çin’den ithalattan kaçınması nedeniyle Çin’in PET sevkiyatlarında 2023 ve 2024 yıllarında kayda değer düşüşler yaşandı.

Bu gelişmeler, şu önemli soruyu gündeme getirdi: Türkiye ve Vietnam, Çin’in yerini doldurup aynı akıbeti mi paylaşacak?

İthalata bağımlı Avrupa için arz riski beliriyor

AB27, maliyet dezavantajları ve sınırlı yurtiçi üretim kapasitesi nedeniyle yapısal olarak PET ithalatına bağımlı kalmaya devam ediyor. Avrupa, ihraç ettiğinden çok daha fazla PET ithal ediyor ve bağımlılığı son yıllarda daha da arttı. İthalat, 2022’deki rekor seviyeden bu yana yıllık yaklaşık 1,6 milyon tonda stabilize oldu.

Türkiye ve Vietnam’dan yapılan ithalat, Çin’e uygulananlara benzer kısıtlamalara tabi tutulursa, AB mevcut ithalat hacminin yaklaşık yarısı olan 800.000 tonluk PET’i alternatif kaynaklardan tedarik etmek zorunda kalacak.

Avrupalı üreticiler halihazırda tam kapasitede çalışmadığından, bölgedeki yüksek maliyetler ve rekabet avantajının olmaması nedeniyle yurtiçi üretimin artırılması pek olası değil. Bölgenin, global arz fazlası ve durağan talep büyümesi arasında tedarik kaynaklarını çeşitlendirmesi gerekecek. Öyle ya da böyle, Avrupa faaliyetlerini sürdürebilmek için ucuz ithal malzemelere ihtiyaç duyuyor.

Alternatif tedarikçiler: Boşluğu kim doldurabilir?

Türkiye ve Vietnam’dan hacimleri göz açıp kapayıncaya kadar ikame etmek zor olsa da, bazı ülkeler olası açıkları kısmen telafi edebilecek konumda:

Güney Kore: Önde gelen global PET ihracatçısı olan Güney Kore, makul bir alternatif olabilir. Güney Kore’nin AB pazar payı 2024’te %9’dan %4,3’e geriledi, ancak ülkenin diğer destinasyonlardan malzeme yönlendirmesi halinde pazar payı yeniden toparlanabilir.

Hindistan: Yerleşik ticari bağlantılardan faydalanan Hindistan, 2024’te payını %1,8’den %2,4’e çıkararak büyüme potansiyeline işaret etti.

Mısır ve Pakistan: Mısır geçen yıl sıralamada Çin’in önüne geçerken, Pakistan payını %3’ten %5’e yükseltti.

Endonezya: Üç yıllık daralmanın ardından, Endonezya’dan yapılan ithalat 2024 yılında yıllık bazda %15 oranında artmıştı.

Sektör bir sonraki hamleye hazırlanıyor

Şimdilik, piyasa oyuncuları beklemede kalmaya devam ediyor ve Komisyon’un resmi bir soruşturma başlatıp başlatmayacağını yakından takip ediyor. Birçok kişi, ilave ticari kısıtlamaların maliyetleri artıracağı ve yüksek sezonun başlamakta zorlandığı halihazırda kırılgan bir piyasada tedariki daha da sıkıştıracağı endişesini taşıyor.

PET piyasası rekor düşüklerdeki spot fiyatlar ve azalan işletme marjlarıyla boğuşurken, yerleşik ticaret akışlarındaki herhangi bir aksama Avrupa genelindeki işleyiciler ve geri dönüşümcüler için kalıcı sonuçlar doğurabilir.

İlk tepkiler:

İsviçre’den bir piyasa oyuncusu, “Bu tür konuşmalar duyuyoruz, ancak şüphelerimiz var. Önde gelen bir üreticinin soruşturma için bastırdığı düşünülüyor, ancak bunun genele ne ölçüde sirayet edeceğini zaman gösterecek,” dedi.

İtalya’daki bir geri dönüşümcü de bu söylentileri doğruladı, ancak bu tür vergilerin arkasındaki mantığa şüpheyle yaklaştı. Hollanda’da benzer görüşleri paylaşan bir distribütör, “İki ülkeden ithalatı aynı anda ortadan kaldırmak hiç mantıklı değil,” dedi. Satıcı, “Odak noktası Trump’ın öngörülemezliği olmasaydı, bu hamle daha fazla dikkat çekebilirdi,” diye ekledi.

İtalya’daki bir oyuncu, “Avrupa, maliyetler açısından Asyalı üreticilerle rekabet edemediğinden, Vietnam malı PET’i hedeflemenin pek bir anlamı yok. Bu vergiler yalnızca arz durumunu kötüleştirebilir ve işleyicilerin rekabet gücüne zarar verebilir,” dedi.